Met de start van het nieuwe filmnajaar lanceert de Genderkamer van de Vlaamse Ombudsdienst een campagne die grensoverschrijdend gedrag opnieuw onder de aandacht brengt.

In een trailer van de fictieve film NonExistent leggen regisseur Hans Herbots (The Serpent, De behandeling) en acteurs Natali Broods (Façades, Tabula Rasa, Déjà-Vu) en Wouter Hendrickx (De Infiltrant, Storm Lara) uit waarom ze de film niet konden draaien. Het slachtoffer had zijn/haar verhaal niet verteld.

“In onze gepolariseerde maatschappij, waarin we maar al te vaak vervallen in zwart-witdenken, vond ik het belangrijk om mee te werken aan deze campagne om de Genderkamer meer bekendheid te geven,” zegt Herbots.

“Het is soms moeilijk om grensoverschrijdend of intimiderend gedrag te doen stoppen en een duidelijk aanspreekpunt kan daar echt bij helpen. Want als je er niet over praat, bestaat het niet. En dat gebeurt helaas nog veel te vaak.”

“Ik sta volledig achter de boodschap van deze campagne en heb geen seconde getwijfeld over de samenwerking,” verklaart Broods.

“Er is duidelijk nood aan een platform waar slachtoffers geholpen en begeleid worden om zonder angst erover te durven praten,” voegt Hendrickx eraan toe.

De Genderkamer vestigt nu de aandacht op het nog steeds erg actuele thema van grensoverschrijdend gedrag, hier in de brede culturele sector, en vraagt om het gesprek constructief gaande te houden.

Onderzoek

Een grootschalig sectorspecifiek onderzoek uit 2018 (in opdracht van het Departement Cultuur, Jeugd en Media) legde de omvang van het probleem al bloot: één op twee vrouwen en één op vijf mannen in de cultuur- en mediasector werden dat jaar het slachtoffer van ongewenst grensoverschrijdend gedrag (verbaal, fysiek, psychisch, seksueel).

De Universiteit Gent publiceerde in juni 2021 dat twee derde van de Belgische bevolking in de loop van zijn of haar leven te maken krijgt met seksueel geweld. Meer details vind je hier.

“Ik ken de cijfers, maar ik had nooit gedacht dat ik daar ooit ook tussen zou staan,” getuigt een anoniem slachtoffer.

De opmerkelijke vaststellingen uit het onderzoek zijn vertaald naar een actieplan grensoverschrijdend gedrag in deze sectoren.

Een van de pijlers van het actieplan is het versterken van de Genderkamer met twee psychologen om grensoverschrijdend gedrag (in alle varianten, waaronder pesterijen, intimidatie, discriminatie en verbaal, psychisch, seksueel geweld) te bestrijden en te voorkomen.

De Genderkamer is zo de ombudsdienst voor slachtoffers én (vermeende) plegers van grensoverschrijdend gedrag, in het bijzonder voor mensen uit de audiovisuele en culturele sector.

De ervaring leert intussen dat meldingen over heel verschillende dingen gaan, bijvoorbeeld over vervelende aanrakingen, begluren, kleinerende of spottende opmerkingen. Het gaat soms over kansen geven maar wel alleen in ruil voor seksuele prestaties, zichzelf opdringen, een nee afstraffen met het ontnemen van kansen. Vaak is er een combinatie van dit soort van gedrag en vaak houdt dat lange tijd aan.

Methode

De Genderkamer biedt in eerste instantie een luisterend oor en vertrekt van daaruit, gebruik makend van de methodes van herstelrecht. Er is ruimte voor getuigenissen van alle kanten, om ervaringen samen bespreekbaar te maken, om te zoeken naar oorzaken en ook om gebeurtenissen te toetsen aan het recht. Soms is erkenning vanuit dat luisterend oor voldoende om een nieuw pad te bewandelen, maar soms is er meer nodig.

“Vandaag heb ik een streep getrokken en er misschien wel voor gezorgd dat het zich nooit meer herhaalt. Dat stelt me gerust,” zegt een anoniem slachtoffer.

Soms nodigt de Genderkamer een (vermeend) pleger en slachtoffer uit aan één tafel voor een bemiddelingsgesprek met het oog op oplossingen of uitkomsten. Die kunnen ontzettend divers zijn.

Soms worden ook anderen – omstanders of hele organisaties – aan de gesprekstafel uitgenodigd. Gewoonlijk slaan omgevingen daarna een nieuwe weg in, heel vaak met meer aandacht voor veiligheid, gelijkheid en rechtvaardigheid, bijvoorbeeld via een versterkt integriteitsbeleid.

Adviesfunctie

De Genderkamer verstrekt adviezen en aanbevelingen aan organisaties en aan het beleid en rapporteert hierover jaarlijks aan het Vlaams Parlement.

Oproep

Het vertrekpunt van dit alles is erover praten. Aan allen die ervaren dat er een grens wordt overschreden, is het tijd om te praten en mee te bouwen aan morgen.

“Het doet me deugd om in een veilige omgeving te kunnen spreken,” aldus een anoniem slachtoffer.

Meldingen over grensoverschrijdend gedrag kunnen via volgende kanalen:

website: www.vlaanderen.be/vlaamse-ombudsdienst/gender
email: genderkamer@vlaamseombudsdienst.be