Niemand zal ervan opkijken dat de Mauritaanse regisseur Abderrahmane Sissako het in Timbuktu over dieptrieste toestanden heeft. Afrikaanse films — althans de uitzonderingen die het tot in onze bioscopen schoppen — zijn tenslotte per definitie ernstig van inborst, om de heel eenvoudige reden dat het donkere continent aan elkaar hangt van de armoede, onderdrukking, uitbuiting en andere vormen van ellende. Daar is ook Timbuktu in wezen een illustratie van.

Sissako liet zich inspireren door een nieuwsfeit uit juli 2012: fundamentalistische islamisten die het noorden van Mali bezetten hadden in het dorp Aguelhok een koppel tot aan de nek begraven en tot de dood gestenigd. De beschuldiging luidde dat het stel buiten het huwelijk seks had gehad, een zwaar misdrijf volgens de sharia.

Dat schokkende bericht bracht Sissako ertoe om iets te vertellen over de manier waarop de plaatselijke bevolking, die altijd in (relatieve) rust had geleefd, omging met de plotse komst van agressieve en tot de tanden bewapende Arabieren. Tumult troef, zoals wanneer een groep jongeren gearresteerd wordt omdat ze muziek maken (don’t ask) en elk tachtig zweepslagen moeten incasseren. Ook het verhaal van het nomadische gezin dat verwikkeld raakt in een conflict met een visser draait niet fraai uit.

Maar even vaak slaat Sissako een verrassend olijke toon aan, alsof hij wil onderstrepen dat zelfs in de meest uitzichtloze en onmenselijke situatie het leven zich niet zomaar laat wegdrukken. De kleurig geklede vrouw die zich zo gek gedraagt dat de islamisten haar niet op het matje durven op roepen, het gesprek over voetbal, de jihadi die met de auto leert rijden, de islamist die niet weet wat gezegd als hij voor de videocamera verschijnt, het zijn stuk voor stuk onverwacht geestige momenten.

Timbuktu ziet er bovendien bloedmooi uit, al hoeft dat niet te verbazen met Sofian El Fani achter de camera. De man heeft tenslotte onder meer La vie d’Adèle op zijn cv staan.

>>KLAP

Veel viel er niet te lachen toen islamisten de sharia oplegden in Mali, maar Timbuktu vindt toch soms ruimte voor absurde humor. Een realistische versie van 1984, gesitueerd in het woestijnzand en met religieuze smoesjes om de mensen onder de knoet te houden.

Regie Abderrahmane Sissako
Cast Ibrahim Ahmed, Toulou Kiki, Abel Jafri
Speelduur 1u39
Vanaf 17 december in de bioscoop

@RubenNollet