Winston Churchill vertolken kan je vergelijken met King Lear spelen: je moet het als acteur vooral doen wanneer je rond de zestig bent, al een grote reputatie hebt opgebouwd en voor je pensioen nog een grote prijs in de wacht wilt slepen. Richard Burton, Albert Finney, Rod Taylor, Brendan Gleeson, Timothy Spall, Michael Gambon, John Lithgow en Brian Cox hebben allemaal een memorabele Churchill neergezet. Maar het is Gary Oldman in Darkest Hour die de homerun slaat. Zet die Oscar maar al klaar.

Wat Oldmans vertolking zo uitzonderlijk maakt, is niet zozeer zijn fysieke transformatie, maar het feit dat hij zich Churchills manier van spreken eigen heeft gemaakt. Daardoor wordt hij het hart van de film. Darkest Hour is immers in de eerste plaat een drama over hoe een speech tot stand kwam, in dit geval de legendarische ‘We shall fight on the beaches’-toespraak.

De film van Joe Wright (Atonement, Anna Karenina) focust zich op de voor Engeland cruciale weken van mei 1940. Nu Hitler de oorlog dreigt te winnen, wordt een beroep gedaan op oude rot Winston Churchill om Engeland van de ondergang te redden. Maar Churchill moet het in zijn oorlogskabinet opnemen tegen de aanhangers van diplomatieke oplossingen, zoals Neville Chamberlain (Ronald Pickup) en Lord Halifax (Stephen Dillane). De Duinkerke-chaos dwingt Churchill tot de moeilijkste keuze uit zijn leven. Moet hij Halifax volgen en onderhandelen met Hitler? Of moet hij weerstand bieden en een Duitse bezetting van Engeland riskeren?

Het pleit voor Wright dat hij het klassieke docudrama tracht te doorbreken met een expressionistische aanpak. Shots van vallende bommen worden afgewisseld met travellings en de war room lijkt wel een claustrofobische variant op die uit Dr. Strangelove. Maar wat Wright ook doet, Oldman eigent zich de film toe. Wat achteraf door je hoofd spookt, is Oldman die brult: “Will you stop interrupting me while I am interrupting you!”

Het gaat hier echter niet over het meest genuanceerde portret van Engelands beroemdste Prime Minister. Oldman portretteert Churchill als de geestige en sluwe vos die hij zeker en vast was, maar Wright en zijn scenarist Anthony McCarten doen zowat alles om de mythe rond de politicus te versterken. In de laatste scène krijgt Churchill door zijn beroemde speech zelfs een ware heldenstatus – je zou bijna uit je bioscoopzetel opstaan en applaudisseren.

Maar als je vijf seconden nadenkt, herinner je je de blunderaar die deels verantwoordelijk was voor 47.000 doden in Gallipoli tijdens WO I, of de imperialist die een hekel had aan Gandhi omdat die het Britse koloniale rijk durfde uit te dagen. In Darkest Hour krijgen we enkel Churchill als de redder van het Engelse volk te zien, die bovendien als (schijn-)democraat in de meest potsierlijke scène van de film zijn volk om advies vraagt.

Een onoverkomelijk hindernis kan je dat niet noemen. Darkest Hour blijft immers een geweldige Gary Oldman-show. Geef die man snel nog wat prijzen, dan laat hij in de toekomst misschien al die commerciële prullen aan zich voorbijgaan.

>>Klap

Atonement-regisseur Joe Wright schetst in dit docudrama hoe Winston Churchill besloot om af te zien van onderhandelingen met Hitler toen de Engelse troepen in het nauw gedreven waren in Duinkerke. Een schitterende Gary Oldman volgt onder meer Brian Cox en Albert Finney, op als de beroemdste eerste minister van Groot-Brittannië.

Regie Joe Wright
Cast Gary Oldman, Kristin Scott Thomas, Ronald Pickup
Speelduur 2u05
Vanaf 17 januari in de bioscoop