Guillermo del Toro heeft een oeuvre opgebouwd vol verhalen over monsters en surrealistische gebeurtenissen. Met Nightmare Alley, gebaseerd op de gelijknamige roman van William Lindsay Gresham, lijkt hij een ander pad in te slaan. De film bevat immers geen bovennatuurlijke elementen, noch typische monsters.

Toch is deze Dostojevskiaanse film noir een echte del Toro. Nightmare Alley speelt zich immers af in de circuswereld die door Tod Browning in Freaks zo legendarisch werd gemaakt en de protagonist van dienst mag dan niet de angstaanjagende fysionomie bezitten van een Hellboy of de amfibieman uit The Shape of Water, zijn daden zijn des te monsterlijker.

Nightmare Alley werd al in 1947 verfilmd door Edmund Goulding, de regisseur van Grand Hotel. De prent flopte, maar de fotografie van Lee Garmes (The Desperate Hours), de donkere toon en een atypische Tyrone Power maakten er een cultklassieker van. Hoewel Del Toro hier en daar knipoogt naar de vorige bioscoopbewerking, baseerde hij zich echter uitsluitend op de roman.

Zoals in Gouldings film wordt de monsterlijke antiheld vertolkt door een charismatische, aantrekkelijke steracteur. Bradley Cooper amuseert zich kostelijk als Stan, een zwerver die zich aangetrokken voelt door de sfeer van een rondtrekkend circus. Hij ruikt geld wanneer hij een illusionistennummer van Zeena (Toni Collette) en haar drankverslaafde echtgenoot (David Strathairn) aanschouwt. Hij kopieert de act en maakt carrière in de grote steden. Maar Stan is gulzig, heel gulzig.

Nightmare Alley was ook in Greshams roman een zeer oedipaal verhaal, maar Del Toro legt nog meer de nadruk op dat aspect. Stan wordt immers gedreven om keer op keer af te rekenen met de vaderfiguren die hij op zijn pad tegenkomt. Alsof hij het spook van de vader die hij haat maar niet kan vernietigen in de andere verschijningen. Dat, in combinatie met zijn gulzigheid, maakt van hem een enorm tragische figuur.

Del Toro illustreert Stans op- en ondergang door hem te loodsen langs donkere ruimtes achter circustenten op het platteland en blinkende maar kille kamers in de stad. De decors functioneren als metaforen voor Stans materiële en geestelijke armoede. Del Toro haalt samen met zijn vaste director of photography Dan Laustsen (Crimson Peak, The Shape of Water) het maximum haalt uit die achtergronden.

Nightmare Alley bewijst dat Del Toro veel veelzijdiger is dan de meeste mensen beseffen – in dat opzicht is de vergelijking met David Cronenberg helemaal op zijn plaats.

>>Klap 

Guillermo del Toro gaat met deze romanverfilming voor een Dostojevkiaanse film noir over een tragische zwerver (Bradley Cooper) die in een circus de sleutel tot materieel succes vindt, maar niet snel tevreden is. Verzoent Freaks met Schuld en boete.

Regie Guillermo del Toro
Cast Bradley Cooper, Cate Blanchett, Willem Dafoe
Speelduur 2u30
Vanaf 19 januari in de bioscoop