Omdat een mens niet gemaakt is om enkel in de bioscoop te zitten, wil ik deze bespreking aanvangen met een boek. In 2003 haalde de Britse auteur Mark Haddon een serieuze krachttoer uit met The Curious Incident of the Dog in the Night-Time. Het verhaal was niet alleen een origineel mysterie, het werd vooral verteld vanuit het standpunt van een 15-jarige jongen met asperger – ook al vermeldt Haddon de aandoening niet letterlijk.

De reden waarom ik het boek — dat ik trouwens van harte aanbeveel — hier vermeld, is dat deze Britse film iets gelijkaardig probeert. Ook hier krijgen we het verhaal van een autistische jongen die niet goed begrijpt waarom hij anders is dan de anderen. Het verschil tussen hem en zijn leeftijdsgenoten is eigenlijk niet eens zo groot. Nathan (Asa Butterfield) kan gewoon les volgen met ‘normale’ kinderen, maar sociale contacten vormen een probleem. Hij vindt het vreselijk om aangeraakt te worden en andere vormen van intimiteit vallen hem ook zwaar.

Hij is echter niet de enige die het lastig heeft. Terwijl vader Martin een vlotte communicatie voor elkaar krijgt met zijn zoon heeft moeder Julie (Sally Hawkins) alle moeite van de wereld om tot de jongen door te dringen. Maar er is hoop. Door de jaren heen ontwikkelt Nathan een opvallend wiskundig talent en plots krijgt hij de kans om deel te nemen aan de Internationale Wiskunde Olympiade, een jaarlijks tornooi waar de sterkste bollebozen uit de middelbare school zich met elkaar meten.

X+Y is de eerste fictiefilm van Morgan Matthews, een Brits filmmaker die zich in het verleden focuste op documentaires. Eén daarvan, Beautiful Young Minds, zoomde in op die wiskundewedstrijd. Het idee om een autistische jongen in het verhaal te integreren, werkt wonderwel. Veel van de scholieren die aan de competitie deelnemen, zijn immers op hun eigen manier ‘anders’. De film heeft het minder over een ziektebeeld dan over verstoorde relaties en dat speelt absoluut in zijn voordeel.

Het scenario kiest te veel de platgetreden paden om echt te verrassen en de ontknoping is zelfs lichtjes aanstootgevend. Maar je voelt dat Matthews een wereld schetst die hij kent. De cineast vindt precies het juiste evenwicht tussen humor en drama. En hij is vooral verstandig genoeg om een beroep te doen op een fantastische groep acteurs.

Butterfield (Hugo) lijkt met de jaren alleen maar rijper en verfijnder te worden. Rafe Spall (I Give it a Year) laat als de cynische wiskundeleraar zien dat hij veel meer in zijn mars heeft dan platte slapstickhumor. Maar de sterkste prestatie komt van Hawkins (Paddington), die aan een handvol scènes genoeg heeft om de frustraties, hoop en twijfels van Nathans moeder op het scherm te beitelen. Wat een actrice.

>>KLAP

De wiskundige formule die dit ontroerende Britse melodrama in de titel draagt, beschrijft zijn plot een beetje meer dan je zou willen. Gelukkig maakt de ijzersterke cast heel veel goed. Een realistischere Rain Man, zeg maar.

Regie Morgan Matthews
Cast Asa Butterfield, Sally Hawkins, Rafe Spall
Speelduur 1u51
Vanaf 19 augustus in de bioscoop

@RubenNollet