Met Gooische Vrouwen 2 draait er een gigantische filmhit uit Nederland in onze zalen. Maar hier zal de sequel geen publieksrecords breken. Nederlandse films doen het immers zelden goed in Vlaanderen. Vertigo stortte zich op dit fenomeen en praatte met drie mensen met kennis van zaken.

“Tussen filmland Vlaanderen en filmland Nederland staat een grote Chinese Muur”, zou Dominique Deruddere ooit gezegd hebben. Zo’n boude stelling loopt natuurlijk altijd ergens mank, maar het is op z’n minst opvallend te noemen dat de Vlaming nauwelijks warm loopt voor films die bij onze noorderburen razend populair zijn. Omgekeerd is trouwens hetzelfde aan de hand: onze vaderlandse publieksfilms breken zelden of nooit potten ten noorden van ons Vlaanderenlandje.

De uitzondering die de regel een klein beetje lijkt te bevestigen zijn de Gooische Vrouwen-films. De tweede cinemaspin-off van de populaire Nederlandse televisieserie kwam uit in maar liefst vijftien Vlaamse bioscopen. Begrijpelijk ook: drie jaar geleden lokte de voorganger een niet onaardige 80.000 bezoekers naar de filmzaal. Maar dat is niets vergeleken met de net geen twee miljoen (!) bioscoopgangers die de film in Nederland gingen bekijken.

Romantische komedies zijn in Nederland dan ook ontzettend populair, vertelt onze Nederlandse collega Ab Zagt van Algemeen Dagblad. “Het begon bij het succes van Kim van Kootens Alles Is Liefde (2007) en sindsdien overspoelt het genre de Nederlandse bioscopen. Meestal met succes: er zijn natuurlijk altijd wel enkele films die floppen, maar de meeste trekken geheid een groot publiek. Dit jaar alleen al hebben we er een stuk of vijf gehad, en we lijken er nog niet meteen vanaf te zijn.”

Het succes van zulke romantische komedies valt volgens Zagt gemakkelijk te verklaren. “Het zijn echte vriendinnenfilms. Vrouwen vormen een groot deel van het Nederlandse bioscooppubliek, en bovendien bepalen zij naar welke films ze hun man of vriendje meesleuren.”

Pak Van Mijn Hart, een film van Kees Van Nieuwkerk, is één van de nieuwste films die de vruchten van de romcomformule plukt. In Nederland is hij goed op weg naar een behoorlijk indrukwekkende 600.000 toeschouwers. Niet slecht voor een film die in de pers haast uitsluitend op negatieve kritieken kon rekenen. Wel opvallend: in Vlaanderen kwam de film slechts op drie schermen uit.

“Alles Is Liefde kende nog een betrekkelijke opkomst in Vlaanderen, maar sindsdien is het succes van Nederlandse films snel bergaf gegaan”, vertelt Erik Engelen, die met A-Film zowel in België als Nederland films verdeelt. “Nu programmeren we zo’n films enkel nog in enkele grenssteden, zoals Antwerpen, Genk of Lanaken. Daar wonen veel Nederlanders, en dus kunnen die films daar wel nog mensen naar de zaal lokken.”

Maar waarom gaan Vlamingen dan niet naar die films kijken? Een taalbarrière is er niet of nauwelijks, al zijn sommige taalmopjes natuurlijk wel erg regionaal gekleurd. Bovendien is er ook sprake van een zeker verschil in gevoel voor humor. “Humor is heel regionaal in Europa. Ik denk dat wij in Nederland meer aansluiten bij het Britse type humor, en jullie komische achtergrond meer richting Frankrijk gaat”, vermoedt Zagt.

Marc Punt, die met Independent Films Gooische Vrouwen 2 in Vlaanderen en Nederland verdeelt, nuanceert echter: “Dat ons gevoel voor humor verschilt, is meer een detail dan een oorzaak. Amerikaanse en Engelse grappen zijn immers ook anders voor ons, maar die werken wél.”

De échte oorzaak ligt volgens hem in televisieland. Dertig jaar geleden liep de Vlaming immers wél storm voor films uit Nederland. “In de jaren tachtig keken Vlaamse families naar programma’s van mensen als Berend Boudewijn op de Nederlandse televisie. Daardoor kenden men bekende Nederlandse acteurs”, legt Punt uit. “En ging men ook naar producties met hen kijken.”

Het tij keerde echter in de jaren tachtig met de komst van VTM, de eerste commerciële zender in Vlaanderen. “Plots werd het Vlaamse publiek zelfbewust”, vertelt Engelen. “En die trend heeft zich sindsdien steeds verder doorgezet.”

“Voor echte publieksfilms zijn de grote namen die eraan verbonden zijn erg belangrijk”, meent ook Zagt. “Maar televisie- en filmsterren van bij ons, zoals Barry Atsma of Chantal Janzen, zijn in Vlaanderen nauwelijks nog bekend. Net zoals de namen van Vlaamse filmsterren, op Matthias Schoenaerts na, bij ons geen belletje doen rinkelen.”

Die tendens gaat bovendien ook verder dan de verschillen tussen Vlaanderen en Nederland. “Hetzelfde is te zien als je naar Vlaanderen en Wallonië kijkt”, zegt Punt. “Vraag aan een Vlaamse bioscoopganger maar eens de namen van drie Waalse acteurs of actrices: niemand kan daarop antwoorden.”

En eigenlijk geldt dat ook voor de rest van Europa. “Culturen vallen op zichzelf terug, en die trend lijkt niet meteen omkeerbaar”, merkt Engelen op. “In Europese landen zijn commerciële films vooral voor het eigen publiek bestemd. Ze worden zelden geëxporteerd. Vroeger waren Franse acteurs als Alain Delon of Jean-Paul Belmondo ook hier echte supersterren, maar nu krijgen we enkel nog Franse arthousefilms te zien.”

De Vlaamse films die bij onze Noorderburen wél een publiek vinden, komen dan ook steevast uit het arthousecircuit. Films als Aanrijding in Moscou, Rundskop en The Broken Circle Breakdown lokken wel kijkers, omdat ze niet in de multiplexen maar de filmhuizen draaien. En daar mogen we best trots op zijn. Al vindt Engelen wel dat wij meer kunnen inzetten op grote publieksfilms.

“In Nederland vormt de échte mainstreamcinema voor een breed publiek, een volwassen filmindustrie. In Vlaanderen is dat niet het geval.” De markt is hier natuurlijk drie keer kleiner, maar toch moeten drie à vier grote commerciële films per jaar mogelijk zijn, meent Engelen. “Het succes van FC De Kampioenen bewijst dat.  Maar dat een prent als Frits en Freddy destijds geen subsidies kreeg van het VAF, zegt veel. Er wordt hier een beetje neergekeken op dat soort pretentieloze films.”

Op een volgende Vlaamse romcomhit is het waarschijnlijk nog even wachten. Ondertussen kan je je misschien zoet houden met Gooische Vrouwen 2?

https://www.youtube.com/watch?v=6xrD8jiymB8

@Ewoud51