Een spannend drama dat slim inspeelde op de financiële crisis. Dat vonden we drie jaar geleden van Margin Call, het langspeeldebuut van J.C. Chandor. Zijn tweede film, de survivalthriller All Is Lost, was een indrukwekkende stap vooruit. Maar dat hij een klasseprent als A Most Violent Year in zich had, durfden we toen niet vermoeden. Proficiat, meneer Chandor, u heeft zich net van een plaats verzekerd in het selecte clubje van talentvolle en eigenzinnige filmmakers dat Hollywood vandaag interessant houdt.

Dat wil echter niet zeggen dat Chandor voor spectaculaire plotontwikkelingen of opzichtige regiekeuzes opteert. A Most Violent Year drijft op de spanning van het niet-gebeuren, de prent voedt zich met de suspense van een dreiging die nooit helemaal uitbarst. Dit is ingehouden cinema, die voorzichtig onder je huid kruipt en er nog lang blijft zitten.

Het verhaal speelt zich af in 1981, het jaar waarin de misdaadcijfers in New York ongekende pieken bereikten. Centraal staat de jonge stookoliehandelaar Abel Morales (Oscar Isaac), die via de louche vader van zijn vrouw Anna (Jessica Chastain) in de business is gerold. Het succes van zijn bedrijf steekt zijn concurrenten en de lokale criminelen de ogen uit, en Morales moet knokken om zijn zaak en zijn familie te beschermen. De vraag is alleen hoe ver hij daarvoor wil gaan.

Zowel thematisch als vormelijk zoekt Chandor zijn inspiratie in de Amerikaanse auteurscinema van de jaren zeventig. Cineasten als Martin Scorsese (Taxi Driver) en William Friedkin (The French Connection), maar vooral Sidney Lumet (Serpico) en Francis Ford Coppola (The Conversation) hadden een patent op dit soort non-thrillers. De spanning is voortdurend voelbaar, de intensiteit groeit gestaag, het is een kwestie van tijd vooraleer de lont opbrandt en de boel ontploft. Wanneer dat gebeurt, gaat Chandor niet voor spectaculaire actiescènes, maar wel voor korte, heftige shoot-outs of simpele, maar o zo spannende achtervolgingen.

Die modus operandi typeert ook de dialogen: wat niet gezegd wordt, is vaak even belangrijk als wat wel gezegd wordt. De essentie zit onder de oppervlakte, wat de impact van vragen, antwoorden en dreigementen des te groter maakt. Sfeer is dan ook een cruciaal gegeven in A Most Violent Year. Vandaar dat Chandor zoveel belang hecht aan decors en kostuums, en kiest voor een fascinerende, eenkleurige belichting, met veel aandacht voor schaduwen. De grens tussen licht en donker, legaal en illegaal, ethisch en gewetenloos, is voor iemand als Abel immers erg dun. Letterlijk én figuurlijk.

Voeg daar ook nog de subtiele maar fantastische acteerprestaties van enerzijds jonge honden Isaac en Chastain, van wie de cv’s er alsmaar indrukwekkender beginnen uit te zien, en anderzijds seventies-icoon Albert Brooks aan toe en je krijgt een onverwachte topper, een meesterwerkje dat onopvallend maar vastberaden een mooie plaats in de recente Amerikaanse filmgeschiedenis versiert. Dat de film overigens geen Oscarnominaties in de wacht kon slepen, zegt meer over de conservatieve smaak van de Academy dan over de torenhoge kwaliteit van A Most Violent Year.

Een must-see van het zuiverste water.

>>KLAP

Onuitgesproken intensiteit en ingehouden spanning à la seventies-klassiekers The Conversation en The French Connection vormen de voornaamste kenmerken van dit meeslepend misdaaddrama. De film waarmee Margin Call-regisseur J.C. Chandor zijn reputatie van hedendaags Hollywoodtoptalent voor eens en altijd bevestigt.

Regie J.C. Chandor
Cast Oscar Isaac, Jessica Chastain, Albert Brooks
Speelduur 2u05
Vanaf 4 februari in de bioscoop

@Ewoud51