“Dit is niet normaal.”

Dat zegt Sam (Nils Westblom) tegen zijn zakenpartner en boezemvriend Jonathan (Holger Andersson) in het bevreemdende A Pigeon Sat on a Branch Reflecting on Existence. Die uitspraak zou over deze absurde Zweedse komedie kunnen gaan, maar misschien nog meer over het festival waarvan deze de openingsfilm was: het enige echte Offscreen Film Festival, waar de norm een grens is die zo radicaal mogelijk doorbroken moet worden. Een festival waar oude en nieuwe cultcinema, van de meest geflipte horrorklassiekers tot de meest vreemde moderne arthouse-prenten, in de gekste vormen en maten samenkomen.

“Dit is niet normaal”, dus, en dat is wat Offscreen zo aantrekkelijk maakt. Vier bioscopen in het hartje van onze hoofdstad bieden drie weken lang films die je nergens anders te zien krijgt – een walhalla voor nieuwbakken Brusselaars met vreemde voorliefdes, zoals ik. Neem nu die Zweedse film met die overdreven lange titel: in september schoot regisseur Roy Andersson nog de hoofdvogel af op het Filmfestival van Venetië en in april volgt de Belgische bioscooprelease.  Maar eerst was Cinema Nova dus aan de beurt, de heerlijk eigenzinnige en voor de gelegenheid prachtig ingerichte bioscoop, om de hoek van de Muntschouwburg.

Om de toon voor de rest van de programmatie te zetten, kan A Pigeon Sat on a Branch Reflecting on Existence alvast tellen: dit is een film die je met een stevig what the fuck-gevoel achterlaat. Het verhaal, voor zover je dat zo kan omschrijven, bestaat uit een reeks sketches, soms niet meer dan een kort tafereeltje, soms een kleine kortfilm die geheel op zichzelf zou kunnen staan. Ze worden alleen bij elkaar gehouden door enkele personages en locaties die verschillende keren terugkeren, en een zinnetje dat een keer of vijf over de telefoon wordt gezegd. De camera beweegt nooit en elke scène bestaat uit één enkele take – geen shot-reverse shot-montage, geen close-ups, geen zooms. Dit is gortdroge cinema.

Gortdroge humor ook. Je hoeft de prent geen meesterwerk te vinden om verschillende keren luidop te lachen. Regisseur Roy Andersson begon films te maken in de late jaren zestig, het tijdperk waarin Monty Python de grenzen van de humor verlegde. En dat is ook aan Anderssons gags te zien: absurde conversaties, de afwezigheid van pointes en vreemde combinaties – denk: een 17e-eeuwse cavalerie die een 20e-eeuwse kroeg binnenvalt – zijn schering en inslag.

Minpuntje: het gebrek aan een spanningsboog of centrale verhaallijn resulteert in een érg lange zit. Pluspunt: vooral in het eerste halfuur moesten mijn buren in de bioscoop dulden dat er voortdurend in hun oor geschaterd wordt. Al kan dat ook iets te maken hebben met de mojito’s die ik net voor de voorstelling naar binnen sloeg. Want ook op zo’n openingsavond toont Offscreen zich heerlijk eigenzinnig: geen rode loper, geen smokings; wel gratis mojito’s in de gezellig groezelige bar in de kelder van Cinema Nova.

De muntblaadjes in de cocktails passen overigens goed bij het Botanicals-thema van dit jaar: het festival presenteert een boel (komische) horrorfilms met een plantaardig thema zoals de klassiekers The Day of the Triffids (1963), Invasion of the Body Snatchers (de originele uit 1956, maar ook de remake uit 1978) en The Little Shop of Horrors (1960). Of het werkelijk magistraal getitelde Matango: Attack of the Mushroom People (1963), een Japanse film van Godzilla-regisseur Ishiro Honda, die ook bekend staat als Curse of the Mushroom People of – nóg beter – Fungus of Terror.

Matango is het perfecte voer voor een laatavond-voorstelling op vrijdag, maar eerst pik ik nog de Belgische première van The Duke of Burgundy mee. “Twee jaar geleden stond ik hier met een film van 90 minuten,” vertelt regisseur Peter Strickland als inleiding voor de film. “Nu is het een film van een uur en drie kwartier. Wat me een kwartier meer tijd geeft om hier rustig te eten. Denk daar alsjeblief aan als de film vijftien minuten te lang vindt.”

Niet dat ik Strickland geen gezellige maaltijd gun, maar als je ’t mij vraagt, had er toch een kwartiertje afgekund. The Duke of Burgundy, over de vreemde, BDSM-achtige verhoudingen in een relatie tussen twee vrouwen (Chiara D’Anna en Borgen-ster Sidse Babett Knudsen), is een uitermate doordachte en haarfijn gestileerde film. Elk shot is afgemeten gecomponeerd, de montage is even ritmisch als een metronoom, en de bevreemde muziek van Cat’s Eyes (voor de muziekliefhebbers: het nevenproject van The Horrors-zanger Faris Badwan) zet de perfecte sfeer.

Alleen is Stricklands stijl ook uitermate klinisch en erg repetitief: The Duke of Burgundy is zo’n rigide en afstandelijke film dat je niet voor de volle speelduur geboeid kan blijven kijken. Al moet je Strickland wel een fikse dosis eigenzinnigheid nageven: de manier waarop hij je ongemakkelijk heen en weer doet schuiven op je cinemastoeltje verdient respect.

Gelukkig wordt de zwaarmoedigheid van Stricklands film al gauw doorbroken met de zeldzame, originele Japanse versie van Matango. (Ter info: op Amazon betaal je zo’n vijftig pond voor een dvd van de prent.) Al mag je ook niet té lichtzinnig gaan over dit persoonlijke project van Ishiro Honda: net als in Godzilla schuilt er een boodschap in over de dreiging van het nucleaire tijdperk en de sociale vervreemding in postmoderne tijden.

Ik kom echter vooral voor de fun! Heerlijk hoe Honda speelt met het contrast tussen de vrolijke openingsscène op een luxejacht (denk: overdreven gelach, overdreven zorgeloze mensen, en een overdreven opgewekt ukelele-deuntje) en de algehele paniek en ontreddering na een storm, waarna het gezelschap aanspoelt op een mysterieus verlaten eiland. Een eiland waar opvallend veel paddenstoelen groeien – maar dat vermoedde je waarschijnlijk al.

Het duurt lang vooraleer de mushroom people attacken en de terror begint, maar de korte, over-the-top-climax maakt veel goed. Beeld je een bizarre kruising in van Michelangelo Antonioni’s L’Avventura en een compleet krankzinnige versie van Alice In Wonderland, en je krijgt een idee van de richtingen die Matango allemaal opstuitert.

Existentialistische duiven, dominante vrouwen en nucleaire paddo’s: Offscreen is er weer aan begonnen, en dat zullen we geweten hebben. En dan moeten de kettingzagen en klopgeesten van special guest Tobe Hooper nog komen – maar daarover leest u later meer.

Stay tuned!

@Ewoud51