Tár is niet alleen bijzonder door de indrukwekkende vertolking van Cate Blanchett, regisseur Todd Field heeft ook qua concept, regie en subtekst een van de beste films van het nog jonge 2023 gemaakt. Dit drama is zelfs zo uniek dat hij geen enkele verwantschap vertoont met negentig procent van de conventionele indiecinema van Amerikaanse makelij of Fields vorige films In the Bedroom en Little Children. Dat verklaart waarom Martin Scorsese, die doorgaans geen commentaar geeft op werk van zijn tijdgenoten, het nodig vond om de film een duwtje in de rug te geven.

Centraal staat Lydia Tár (Blanchett), een dirigent die de absolute top heeft bereikt, het niveau van een Leonard Bernstein. Ze werd aangesteld tot hoofddirigent van het filharmonisch orkest van Berlijn, zal een uitvoering brengen van de vijfde symfonie van Mahler en stelt binnenkort haar boek Tár on Tár voor. Wat dit allemaal des te indrukwekkender maakt, is dat ze een vrouw is. Weinig gendergenoten hebben het immers zo ver geschopt in die overwegend strikte mannenwereld.  Na een incident met een zekere Krista komt de geruchtenmolen echter op gang over Társ gedrag en dreigt ze ten prooi te vallen aan de cancelcultuur.

Het is heel slim van Field om van zijn hoofdpersonage een vrouw te maken. Bij een mannelijke protagonist zou het oordeel van de toeschouwer al vrij snel gevormd zijn. Door van Tár bovendien een lesbienne te maken, veegt Field ineens alle diversiteitsdiscussies van tafel. De cineast weigert ook om een oordeel te vellen over zijn protagonist. Hij wil dat de toeschouwer haar observeert tijdens haar interacties met een journalist, een sponsor, haar echtgenote, haar assistente, een student, een hulpdirigent en een jonge celliste, om die momenten vervolgens te analyseren. Een expliciete verklaring komt er nooit, maar door Társ gedrag in verschillende situaties te aanschouwen kan de kijker perfect inschatten wat er mogelijk gebeurd is.

Het is een vrij ongewone aanpak die nog versterkt wordt door Fields afstandelijke regie en bijna Kubrickiaanse stilering. Voor wie tijdens de eindgeneriek meent dat zij of hij de essentie heeft gemist, is er één scène naar het einde toe die samenvat hoe het hoofdpersonage in feite functioneert. En neen, Tár is geen film die zich uitspreekt tegen de cancelcultuur – zoals sommige bitse critici in de VS beweren. Dat interesseert Field niet. Wat hem wel boeit, is dat ieder intelligent mens ongeacht gender, geaardheid en afkomst in zo’n gezegende, maar eenzame positie kan belanden dat zij of hij niet meer helder kan denken.

Wie van echte cinema houdt, moet Tár zien. En liefst twee of drie keer.

>>Klap

Todd Field, bekend van In the Bedroom en een leerling van Stanley Kubrick, gaat voor een drama over een wereldberoemde dirigent (Cate Blanchett) die geviseerd wordt door de cancelcultuur. Een unieke film met momenten die doen denken aan Taking Sides, The Conductor en Possession.

Regie Todd Field
Cast Cate Blanchett, Mark Strong, Nina Hoss
Speelduur 2u38
Vanaf 25 januari in de bioscoop