Als de Sinterklaas die we allemaal kennen het kindje van Hugo Matthysen is, dan is Stijn Coninx op z’n minst de trotse peter. Vandaar dat de regisseur van Vlaamse klassiekers als Daens en Marina voor de Sinterklaasfilm Ay Ramon! achter de camera ging staan. “Het is een voorrecht om met zo’n personages te werken.”

Als Stijn Coninx over Sinterklaas vertelt, is dat steeds met dezelfde, guitige glimlach die de regisseur zo typeert. Zelfs wanneer er heikele onderwerpen als de Zwarte Pietendiscussie ter sprake komen, blijft Coninx altijd glimlachen. Misschien is het kind in hem nooit helemaal verdwenen. Vandaar ook dat hij met zo veel plezier achter de camera kruipt voor een film over de grootste kindervriend van de Lage Landen. “Ik heb zelf alleen maar goede herinneringen aan Sinterklaas”, legt hij uit. “En ik hoop dat de kinderen die onze Sint zien, daar ook alleen maar goede herinneringen aan overhouden.”

Wat vindt u dan van iemand als Prem Radhakishun, die luid en duidelijk op tv verkondigt dat Sinterklaas een verzinsel is?

Stijn Coninx: “Wel, Sinterklaas ís natuurlijk een verzinsel. Het heeft dus weinig zin om zo iemand tegen te spreken. Maar langs de andere kant zijn er heel veel sprookjes en legendes in de wereld, waarvan iedereen weet dat het verzinsels zijn. Dus wat is het probleem?”

Het volgens sommige racistische karakter van Zwarte Piet, misschien?

Coninx: “Je kan bepaalde karakters al dan niet bewust verkeerd interpreteren. In de handen van Hugo Matthysen zijn Zwarte Piet en Sinterklaas gewoonweg twee heel goede vrienden. Er is geen meester-knechtrelatie. Maar wanneer mensen aanstoot nemen aan Zwarte Piet, kunnen we dat niet negeren. Niet ingrijpen wanneer er zulke signalen vanuit de maatschappij komen, is nogal idioot. Maar we willen evenmin de traditie op zijn kop zetten. Je ziet wat we in de film hebben gedaan (Zwarte Piet heeft geen zwart gezicht meer, enkel roetvegen waaronder zijn witte huid zichtbaar is, red.) en er zijn nu al mensen die boze mails sturen en klaar zijn om weer in de clinch te gaan. Maar dit gaat niet over mensen die er altijd op uit zijn om hun grote gelijk te halen. Het gaat zelfs niet over gelijk of ongelijk. Het gaat erom dat, als je vaststelt dat de meningen verdeeld zijn, daar iets mee tracht aan te vangen in plaats van zwart-wit voor iets te kiezen. Nu, voor de kinderen is er sowieso niets aan de hand. Wat de volwassenen ervan vinden, is hun probleem.”

Hoe is de Zwarte Piet in Ay Ramon! tot stand gekomen?

Coninx: “Via een hele lange omweg, met heel veel discussie, en heel veel gezamenlijk overleg met iedereen die achter deze film staat. Dit is een gezamenlijk standpunt waarin iedereen zich kan vinden: zowel Hugo en ik, als de producenten en de VRT. We hebben geprobeerd om het ook niet ingewikkelder te maken dan het al is. Ik ben ervan overtuigd dat we daarin door veel mensen gevolgd zullen worden. Hugo en ik werken nu al twintig jaar samen, en we weten dat er ruimte is voor verbeelding.”

Ondanks een lange samenwerking met Matthysen bent u pas later bij Sinterklaas terechtgekomen. Hoe is dat gebeurd?

Coninx: “Onze eerste samenwerking dateert van Kulderzipken. Hugo en ik hebben toen een aantal keer gebrainstormd, met de bedoeling dat ik dat zou regisseren. Uiteindelijk is dat er door andere filmplannen nooit van gekomen, maar later is dat terug begonnen met Het Peulengaleis, eind jaren ’90. Sindsdien werken we bijna jaarlijks samen. Op een bepaald moment was er nieuw bloed nodig bij het Sinterklaasgebeuren. Omdat ik al veel met Hugo had samengewerkt, werd mij gevraagd of ik de filmpjes bij de jaarlijkse intrede van de Sint in Antwerpen niet wilde regisseren. Dat waren filmpjes van een kwartier à twintig minuten, maar uiteindelijk is daar wel Ay Ramon! uit voortgekomen.”

Was het plan er al langer om zo’n langspeelfilm te maken?

Coninx: “Dat is een beetje vanuit de acteurs ontstaan: ze vroegen zich af of het niet leuk zou zijn als we de Sint eens zouden gaan opzoeken in Spanje. Op de VRT lieten we dat wel eens vallen, uiteindelijk zijn ze daar ook op ingegaan. We wilden ook geen jaren meer wachten.”

Sinds de vroege jaren ’90 zijn er generaties opgegroeid met Dag Sinterklaas. Hoe voelt het om in 2015 met die personages aan de slag te gaan en een speelfilm mee te maken?

Coninx: Ik ga er al een aantal jaren mee om, dus ik ken de personages inmiddels zeer goed. En met de wereld van Hugo ben ik ook heel lang vertrouwd, dus het is voor mij geen probleem om in die sfeer en in die wereld mijn draai te vinden. Ik heb er ook al jaren mee aan gesleuteld en mee aan getimmerd om net die wereld vorm te geven, om de juiste toon te zetten. Dit is daar een verlengstuk van. Al blijft het natuurlijk een voorrecht om met zo’n personages en zo’n cast te werken.”

U kent de acteurs al heel lang: is de opnameperiode van Ay Ramon! dan één groot feest?

Coninx: “In de eerste plaats blijft het natuurlijk keihard werken. We hebben het ontzettend efficiënt en economisch moeten aanpakken, omdat we met een klein budget werkten. Ik heb nog nooit zo snel – op amper 23 dagen – een volledige speelfilm moeten draaien, dus echt op het gemakje kan je dat niet doen. Elke dag moet je tegen de tijd vechten.”

Vanwaar komt dat beperkte budget? Sinterklaas moet toch wel volk naar de bioscoop kunnen lokken?

Coninx: “Het is een film met een beperkt territorium. In Wallonië en zelfs in Brussel is het Sinterklaasverhaal al helemaal anders. En Nederland is wel geïnteresseerd, maar ook niet in die mate dat je meteen een coproductie kunt opstarten. Je kunt dus niet buiten de Vlaamse grenzen gaan voor je financiering. Zeker voor een eerste film.”

Zijn er dan plannen voor een tweede film?

Coninx: “We zullen eerst kijken hoe het deze vergaat.”

Maar u zou er wel voor open staan?

Coninx: “Ik sta altijd voor zo’n dingen open, maar ik ga ook niet zeggen dat het mijn meest ambitieuze plan is. Ik heb nog een aantal verhalen die ik absoluut wil verfilmen. Maar we zitten al jaren met een erg fijn team dat aan Sinterklaas verbonden is, dus ik zou zeker niet afhaken. Maar eerst moeten we de mensen voor deze film enthousiast maken.”

@Ewoud51