Nu Joaquin Phoenix als de hallucinerende speurneus Larry ‘Doc’ Sportello de bioscoop onveilig maakt, hebben wij van de gelegenheid gebruikt gemaakt om de eigenaardigste en onverwachtste detectives uit Hollywood en omstreken op te lijsten. Geen Sam Spade, Sherlock Holmes of Inspector Clouseau dus. Wel nazi’s, tieners en hippies. Sorry, Humphrey!

Nick en Nora uit The Thin Man – W.S. Van Dyke, 1934

De archetypische filmdetective is doorgaans vrij zwijgzaam, maar Nick (William Powell) en Nora Charles (Myrna Loy) zijn de uitzondering op de regel. W.S. Van Dyke herwerkte de gelijknamige detectiveroman van Dashiell Hammett tot een spitante screwball comedy, waarin de dialogen sneller schieten dan de kogels uit een tommygun. Genre-iconen William Powell en Myrna Loy voeren een verbaal steekspel, terwijl ze een mysterieuze zaak trachten op te lossen. Spannend, maar vooral hilarisch, en het perfecte voorbeeld van een komische detectivefilm.

 

De naamloze fotograaf uit Blow-Up – Michelangelo Antonioni, 1966

In het Londen van de swinging sixties was fotograaf blijkbaar zo’n hippe job dat je er groupies (waaronder een piepjonge Jane Birkin) en een monsterlijk ego aan overhield. Wanneer hij (David Hemmings) foto’s neemt van een kussend koppel in een Londens park, meent de protagonist een moordcomplot op het spoor te zijn. Wat er zo eigenaardig is aan Blow-Up en zijn paranoïde hoofdpersonage? De film lijkt zich te ontspinnen als een detectiveprent, maar blijkt uiteindelijk een persiflage op cinema zelf te zijn. Niets is wat het lijkt: het adagium van een goede speurneus.

 

Jake Gittes uit Chinatown – Roman Polanksi, 1974

Eén van de eerste iconische rollen op het indrukwekkende cv van Jack Nicholson is die van Jake J. Gittes, een privédetective uit Los Angeles die een overspelzaak onderzoekt, maar al snel verzeild raakt in een duister web van criminele intriges. In veel opzichten is Jake de archetypische film noir-detective, hij is enkel nog cynischer. Onder zijn sarcastische houding schuilt een detective die zich al te graag wil houden aan een morele code, maar steeds meer beseft dat hij dat niet kan.

 

Rick Deckard uit Blade Runner – Ridley Scott, 1982

In de inmiddels erg nabije toekomst (de film speelt zich af in 2019) lopen robots rond om de mensheid te dienen. Wanneer ze echter hun eigen ideeën ontwikkelen en in opstand komen, wordt een speciaal soort detective ingeschakeld om hen te neutraliseren: de blade runner. Rick Deckard (Harrison Ford) is de beste in zijn soort en wordt belast met de zoektocht naar de rebelse Roy Batty (Rutger Hauer). Wat volgt is een scifi-film noir met alles erop en eraan, femme fatale (Sean Young) inbegrepen. Maar wat Deckard echt een unieke privédetective maakt, houden we liever voor onszelf – we willen geen spoilers van dit meesterwerk weggeven.

 

Jeffrey “The Dude” Lebowski uit The Big Lebowski – Joel Coen, 1998

Het hoofdpersonage uit de bekende Coen Brothers-cultfilm (Jeff Bridges) is bovenal een hippie en een nietsnut, die zijn dagen naar eigen zeggen vult met “driving around, bowling and the occasional acid flashback”. Wanneer twee andere nietsnutten echter geld komen vragen en zijn tapijt onderpissen, ontaardt het verhaal in een misverstand waarin enkel de meest doorwinterde Sherlock enige logica kan zien. The Dude neemt zijn nieuwe baan serieus en volgt de regels van de klassieke film noir: hij wordt betaald door een kreupele rijkaard, zoekt diens dochter en slaapt met een mysterieuze femme fatale (Julianne Moore). Zonder zijn levensstijl op te geven weliswaar: enig inzicht in de zaak vereist immers “a strict drugs regiment”.

 

John Anderton uit Minority Report – Steven Spielberg, 2002

Een detective die zelf crimineel wordt: het gebeurt in deze science-fictionthriller van Steven Spielberg, gebaseerd op het gelijknamige kortverhaal van Blade Runner-auteur Philip K. Dick. John Anderton (Tom Cruise) is lid van een speciale eenheid die misdadigers veroordeelt nog voor ze hun misdaad plegen. Tot de waarzeggers Anderton zelf beschuldigen van een toekomstig misdrijf en de topdetective zelf op de vlucht slaat. Een andere kijk op een klassiek genre, waarin Tom Cruise een van z’n beste acteerprestaties neerzet.

 

Brendan Frye uit Brick – Rian Johnson, 2005

Een van de meest atypische speurneuzen uit de recente filmgeschiedenis is deze zwijgzame tiener die op zoek gaat naar zijn ex-vriendinnetje. Ondanks zijn jonge leeftijd doet Brendan (Joseph Gordon-Levitt) het volgens de regels van de kunst: geen gsm’s, wel telefooncellen en nauwelijks contact met de buitenwereld. Hij belandt al snel in de wereld van ondergrondse drugsbendes. De tandem Johnson – Gordon-Levitt zou enkele jaren later in de scifi-film Looper een nog andere kijk op de detectiveprent bieden.

https://www.youtube.com/watch?v=uM7E0XGiyrc

 

Kolonel Hans Landa uit Inglourious Basterds – Quentin Tarantino, 2009

Deze opportunistische nazi-commandant (Christoph Waltz) wordt in een fictieve Tweede Wereldoorlog belast met het opsporen van voortvluchtige joden in bezet Frankrijk. In een vorig leven was hij privédetective en is de kneepjes van het vak allesbehalve verleerd. Hij vergelijkt zichzelf met een allesziende adelaar, drijft zijn verdachten tot het uiterste met de meest sarcastische dialogen en heeft voortdurend een sardonische grijns op zijn aangezicht. Bovendien is hij gewiekst genoeg om op het juiste moment van kamp te wisselen. Een goede detective heeft een instinct dat hem ook op zo’n momenten niet in de steek laat.

https://www.youtube.com/watch?v=oOyT3sv-svw

 

Rust Cohle uit True Detective – Cary Fukunaga, 2014

Houd je persoonlijke en je professionele problemen gescheiden. Als er één dogma is waar elke detective zich aan moet houden, is dat het wel. Als er één dogma is waar geen enkele detective zich aan houdt, is het helaas óók dat. Bij geen enkele speurneus lopen de twee echter zo door elkaar als bij de getormenteerde inspecteur Matthew McConaughey in de kwaliteitsserie – en ook een beetje een lange topfilm – True Detective. Zijn persoonlijke strubbelingen doen hem zelfs bijna op de beklaagdenbank belanden. Gelukkig beschikt de zwijgzame alcoholverslaafde over voldoende doorzettingsvermogen om zowel zijn professionele als zijn persoonlijke zaken tot een spectaculair einde te brengen.

https://www.youtube.com/watch?v=TXwCoNwBSkQ

 

@Ewoud51