Vlaamse (co)producties telden in 2016 in totaal ruim 1,8 miljoen bioscoopbezoekers in België en nog eens 5,2 miljoen over de grenzen heen. Op televisie bereikten Vlaamse films (majoritair en minoritair) bovendien meer dan 17,8 miljoen kijkers, aangevuld met ruim 49 miljoen kijkers voor televisiereeksen. Vlaamse (co)producties waren in 2016 samen ook goed voor 220 festivalprijzen, terwijl talent van eigen bodem een internationaal gegeerd exportproduct geworden is. Deze en andere cijfers werden vandaag bekendgemaakt tijdens de presentatie van de VAF Jaarverslagen 2016.

In 2016 verleende het VAF/Filmfonds productiesteun (inclusief productiesteun na start opnames) aan 49 majoritair Vlaamse projecten, goed voor een bedrag van 7.794.912 EUR. Hiervan ging 4.423.500 EUR naar acht lange fictiefilms, 535.000 EUR naar negen korte fictiefilms, 902.500 EUR naar negen documentaires, 1.547.594 EUR naar 10 animatiefilms en 386.318 EUR naar 13 FilmLab-projecten.

Via het VAF/Mediafonds ontvingen negen majoritair Vlaamse reeksen samen 3.200.000 EUR productiesteun: vier fictiereeksen (2.015.000 EUR), drie documentairereeksen (610.000 EUR) en twee animatiereeksen (575.000 EUR).

Sinds 2014 is de Stimuleringsregeling voor de audiovisuele sector van kracht waarbij de dienstenverdelers geacht worden bij te dragen aan de productie van audiovisuele werken. In 2016 besloot Telenet om, in tegenstelling tot voorgaande jaren, zijn bijdrage niet langer in het VAF/Mediafonds te storten maar rechtstreeks te investeren in coproductie. Dit zorgde voor een daling van de middelen van het VAF/Mediafonds.

Binnen het VAF/Gamefonds ging in totaal 757.394 EUR naar (pre)productiesteun voor games, waarvan 141.540 EUR toegekend werd aan twee serious games bestemd voor het leerplichtonderwijs. De overige 615.854 EUR werd toegekend aan 14 games binnen de categorie entertainment en andere serious games.

Tot slot kende het economisch fonds Screen Flanders in 2016 4.500.000 EUR subsidies toe aan zowel nationale als internationale projecten. Verdeeld over drie oproepen werden 42 dossiers ingediend. Daarvan werden uiteindelijk 26 projecten goedgekeurd, waaronder 12 majoritair Vlaamse speelfilms (46,15%).

De hefboom, de verhouding tussen structurele investeringen in het Vlaamse Gewest en de toegekende steun, steeg voor het jaar 2016 naar een gemiddelde van 6,19 tegenover 5,35 in 2015. De Vlaamse in aanmerking komende kosten (Vliakk) voor de 26 projecten samen liepen bovendien op tot een nieuw recordbedrag van 27.855.900 EUR, een stijging van 15,6% ten opzichte van 2015.

TALENTONTWIKKELING
Het VAF zet sinds jaren sterk in op talentscouting en -ontwikkeling en ging ook in 2016 op dat elan verder. Naast de succesvolle vaste waarden zoals o.a. de Wildcards, het stageprogramma ‘De werkvloer op!’, de atelierwerking en de VAF-campussen werd er ook uitgekeken naar nieuwe partnerschappen. Het VAF stapte zo mee in Less is More (LIM), een initiatief om startende scenaristen en regisseurs binnen een Europees kader te laten werken aan scenario- en projectontwikkeling van speelfilms met een lowbudgetperspectief. De eerste LIM-sessie kon daarbij begin 2017 van start gaan en vond plaats in Vlaanderen.

DUURZAAM FILMEN
Ook het luik Duurzaam Filmen dat in 2010 het licht zag, bleef de voorbije jaren verder groeien. Elke producent die productiesteun ontvangt voor een fictiefilm of -reeks wordt eraan gehouden een duurzaamheidstraject te volgen en ecologischer te werken. Het VAF staat filmmakers daarin bij met een aantal ondersteunende instrumenten, coaching op maat en de organisatie van infosessies en workshops. In 2016 werd een versnelling hoger geschakeld door de e-Missionwerking verder uit te breiden naar korte film (fictie en FilmLab). Daarvoor werden een vereenvoudigde methodologie, calculator en labelcertificatiesysteem voor korte films uitgewerkt die vanaf 2017 in de praktijk gebracht worden. De komende jaren wordt daarnaast gewerkt aan het ontwikkelen van een aangepaste aanpak om duurzaam filmen ook binnen de genres animatie en documentaire te introduceren.

Daarnaast ontwikkelde het VAF samen met Screen Flanders een actieplan om internationale coproducties die bij het economisch fonds aankloppen te sensibiliseren omtrent duurzaam filmen en wordt er i.s.m. de Vlaamse filmsteden werk gemaakt van een charter met lokale actiepunten.

Eind 2016 werden ook de criteria voor de toekenning van het e-Mission label verder verfijnd en geobjectiveerd. Vier producties die in 2016 (in België) uitgebracht werden, kregen zo’n duurzaamheidslabel: de speelfilm De premier en de tv-reeksen CLINCH!, Den elfde van den elfde en De 16.

PROMOTIE EN COMMUNICATIE
Flanders Image pakte in oktober 2016 voor het eerst uit met NeXT, een internationaal presentatieplatform waarbij een selecte groep festivalcuratoren, buitenlandse sales agents en distributeurs uitgenodigd werden om kennis te maken met de Vlaamse filmmakers, producenten en nieuwe projecten. Het initiatief werd bijzonder goed onthaald, waardoor voor oktober 2017 een tweede editie gepland staat met een uitbreiding naar televisiereeksen.

PUBLIEKSWERKING
Het budget van het Kunstendecreet, in 2015 overgeheveld naar het VAF, werd in 2016 door beoordelingscommissies/raadgevers van het domein Publiekswerking toegekend aan vijf basisstructuren en 14 structurele werkingen voor een periode van drie jaar (2017-2019). Dit op basis van een procedure die in 2017 geëvalueerd zal worden. Steun aan (Micro)Projecten en Stimulansbeleid wordt jaarlijks toegekend.

Ondertussen werd verder gewerkt aan het stimuleren van een filmcultuur in de cultuur- en gemeenschapscentra. Zo werden de gegevens uit het rapport ‘Filmcultuur in de CC-huizen’ verder geüpdatet en werd een brochure uitgebracht. Ook kwam er een werkgroep film die deze thematiek van nabij opvolgt, werd een studiedag georganiseerd en vonden in de loop van 2016 de eerste vertonersontbijten plaats waarmee een forum geboden wordt aan alle stakeholders binnen het domein Filmcultuur.

Tot slot werd in april 2016 ook het beleid rond toegankelijkheid van Vlaamse films officieel gelanceerd; majoritair ondersteunde (Nederlands gesproken) speelfilms moeten voortaan voldoen aan vastgelegde criteria inzake audiodescriptie en ondertiteling. De gratis app Earcatch laat individuele gebruikers toe om via de app op hun smartphone of tablet, in combinatie met een (in bioscoopverband verplicht) oortje, toegang te krijgen tot Nederlandstalige audiodescriptie.

KENNISOPBOUW
Het in gebruik nemen van het MyVAF online portaal en de automatisering van de administratieve procedures heeft een nieuwe manier van werken ingeleid die van het VAF een efficiënte en performante organisatie maakt. In 2016 werden ook de krijtlijnen uitgetekend voor een meer gedetailleerde verzameling van financiële en exploitatiegegevens en een uitbreiding naar de domeinen Publiekswerking en Duurzaam Filmen. Verder leverde het VAF in 2016 ook heel wat data voor externe (en internationale) onderzoeken.

RESULTATEN 2016
De Vlaamse film wist in 2016 in totaal 1.895.262 bezoekers naar de Belgische bioscoop te lokken, waarvan 93% voor majoritair Vlaamse producties. Verschillende externe factoren kunnen de terugval ten opzichte van het recordjaar 2015 (met iets meer dan 2,4 miljoen bezoekers) verklaren, zoals o.a. de aanhoudende terreurdreiging en de toenemende opkomst van kwalitatief televisiedrama. Daarnaast vormt ook de groei van VOD-streamingdiensten een geduchte concurrent voor de klassieke bioscoopervaring.

De onbetwiste nummer één van 2016 is De premier die (op 31/12/16) 384.316 bezoekers telde – goed voor een top 20 aller tijden notering. Erik Van Looys thriller wordt op afstand gevolgd door De buurtpolitie: de grote geldroof (150.580 bezoekers) en Cecilia Verheydens debuutfilm Achter de wolken (126.282). De animatiefilm Robinson Crusoe(109.143) en de Ketnet-franchise Helden van de zee (102.768) vervolledigen de top vijf qua bioscoopbezoek.

Op vlak van video-on-demand zien we dat de Vlaamse film gemiddeld 142 dagen na zijn bioscooprelease beschikbaar is op een Belgisch VOD-platform, waardoor de lijst met meest bekeken titels in 2016 aangevoerd wordt door releases uit 2015 of de eerste helft van 2016. De top drie Vlaamse fictie op de VOD-markt bestaat uit FC De Kampioenen 2: Jubilee general, Black en D’Ardennen.

Speelfilms die het goed doen in de bioscoop en op VOD-platformen, blijken ook dikwijls de bestverkopende titels op dvd/blu-ray (in België) te zijn. Zo voeren FC De Kampioenen 2: Jubilee general en Safety First opnieuw de top vijf aan. Daarnaast valt ook de goed verkopende documentaire SVEN – Het laatste jaar op. Internationaal hebben animatiefilms dan weer een groot aandeel binnen de dvd/blu-rayverkoopcijfers dankzij titels als Robinson Crusoe, The House of Magic, Sammy 2 en Wiplala.

In 2016 werden verder 88 Vlaamse (co)producties vertoond op de Vlaamse omroepen (t.o.v. 77 in 2015), goed voor in totaal 17.804.917 kijkers. Tweeënzestig fictiefilms inclusief negen kortfilms haalden 15.370.952 kijkers, waarvan bijna 1,5 miljoen voor Kampioen zijn blijft plezant. Onder de 18 documentaires (2.104.433) trok ook SVEN – Het laatste jaarmeer dan een miljoen kijklustigen, terwijl The House of Magic van de acht vertoonde animatiefilms (329.532) het meest bekeken werd met 184.207 kijkers.

De door het VAF/Mediafonds en Screen Flanders gesteunde reeksen registreerden in 2016 samen 49.148.222 kijkers op televisie. Opvallend is dat documentairereeksen hun marktaandeel sterk zagen groeien, van 1% in 2015 naar 12% in 2016. De reeks Special Forces scoorde het best met gemiddeld 434.844 kijkers per aflevering, gevolgd doorSteenweg (307.220) en Exitus (57.221). Onder de animatiereeksen – dat ook een lichte stijging kende – wordt de lijst aangevoerd door Mijn ridder en ik (27.416), Picknick met taart (14.733) en Dimitri in Ubuyu (9.811). Op vlak van fictie scoorde de Nederlands-Belgische coproductie Als de dijken breken het best (1.385.013), gevolgd door Callboys(820.705) en de herhaling van Quiz Me Quick (494.625).

Op de VOD-markt deden – volgens de beschikbare cijfers – vooral de kinderreeks Kattenoog, Amigo’s en de documentairereeks Exitus het goed. Het toenemende belang van video-on-demand lijkt weliswaar aan de verkoopcijfers van die reeksen op dvd en blu-ray te knagen.

INTERNATIONAAL
Vlaamse (co)producties wonnen in 2016 samen 220 festivalprijzen, w.o. 100 in Europa (excl. België) en 31 in Noord-Amerika. Het cijfer toont een aanzienlijke stijging ten opzichte van 2015, toen er 196 prijzen en vermeldingen waren. Maar ook de buitenlandse rechtenverkoop zat in de lift met 47 unieke titels verkocht in 2016 ten opzichte van 33 in 2015 en 40 in 2014.

De Vlaamse film kende verschillende hoogtepunten in de loop van 2016. Robin Pront zag zijn speelfilmdebuut D’Ardennen als Belgische inzending naar de Oscars trekken; Vincentvan Christophe Van Rompaey werd in Locarno in openlucht aan een publiek van 8.000 toeschouwers vertoond; Peter Brosens & Jessica Woodworth waren met King of the Belgians te gast in Venetië, waar Fien Trochs Home de Orizzonti-prijs voor Beste Regie won. Felix van Groeningen en Pieter-Jan De Pue vielen met respectievelijk Belgica en The Land of the Enlightened in de prijzen op Sundance en de korte film Flor de mil coloreswerd uitgekozen voor Future Frames in Karlovy Vary. Martha Canga Antonio werd voor haar hoofdrol in Black geselecteerd als een van de Shooting Stars in Berlijn, terwijl Adil El Arbi en Bilall Fallah naar Amerika trokken; de animatiefilm Robinson Crusoe werd in meer dan 34 landen uitgebracht; …

Ook de VAF/Mediafonds-gesteunde reeksen wisten in 2016 een opmerkelijk parcours af te leggen. Amigo’s werd uitgenodigd voor competitie op FIPA; Beau Séjour werd voorgesteld tijdens de Drama Series Days in Berlijn en won de Publieksprijs op Séries Mania; Bevergem was te zien in Rotterdam en won drie Vlaamse Televisie Sterren; de geanimeerde reeks Mijn ridder en ik werd wereldwijd verkocht en is te zien op o.a. Cartoon Network; …

Ondertussen blijft ons uiteenlopende talent sterk gegeerd op internationale filmsets. Adil El Arbi en Bilall Fallah werden getekend voor de Amerikaanse misdaadthriller The Big Fix, draaiden een pilootaflevering voor de reeksen Snowfall en Scalped en zullen Beverly Hills Cop 4 regisseren. Jan Matthys kroop in de regiestoel voor enkele afleveringen van de BBC-reeks Our Girl en was daarmee genomineerd voor een BAFTA Award. Spencer Bogaert werd gecast voor een rol in de Amerikaanse film The Solutrean, terwijl Koen De Bouw op de set stond van The Last Tycoon. Tom Van Avermaet mag dan weer een segment regisseren van de omnibusvertelling Berlin, I Love You, terwijl Dominique Deruddere en Sahim Omar Kalifa uitgenodigd werden om lid te worden van de Academy of Motion Picture Arts and Sciences (AMPAS). Laura Verlinden kreeg een rol in Happy End, de nieuwe film van Michael Haneke die dit jaar in Cannes te zien zal zijn; Veerle Baetens stond in Australië op de set van Rabbit voor haar eerste Engelstalige rol en Johan Heldenbergh acteerde naast Jessica Chastain in The Zookeeper’s Wife. Tim Mielants blikte een aflevering in van de X-Men spin-off reeks Legion, terwijl Hans Herbots naar Nice trok om er enkele afleveringen van de Britse reeks Riviera met Julia Stiles op te nemen. En landgenoot Jakob Verbruggen mocht, na de dubbele seizoensfinale vanHouse of Cards, ook afleveringen van Black Mirror en The Alienist regisseren.

Bron: VAF