Return to Dust van Li Ruijun ging in wereldpremière op de Berlinale 2022, maar werd nadien in thuisland China eerst gecensureerd en vervolgens gebannen. De autoriteiten wilden geen commentaar geven waarom en het verhaal over arme boeren leek vanuit Europees perspectief niet meteen politiek geladen. Wanneer je nadenkt over de film, voel je echter een heftige kritiek op hoe de Chinese overheid omgaat met de zwaksten van de maatschappij.

Omdat haar familie haar niet wil, wordt Cao Guiying, een mishandelde vrouw met blaasproblemen, uitgehuwelijkt aan de stille Ma Youtie, bijgenaamd Vierde Broer. Ma is zacht voor Cao en ze kunnen het goed met elkaar vinden. Ze proberen een leven op het platteland op te bouwen samen met hun huis- en lastdier, een ezel. De maatschappij kan deze outcasts echter niet met rust laten.

Daar de overheid geld biedt aan huiseigenaars om hun oude of kapotte panden af te breken, moeten Ma en Cao keer op keer verhuizen. Zo raakt het koppel zeer moeilijk aan een vast onderkomen. Intussen eist een zogenaamd zieke zakenman bloedtransfusies van Ma omdat deze dezelfde bloedgroep heeft. Daarvoor krijgt hij uiteraard maar een aalmoes.

Dat laatste mag je metaforisch interpreteren: van de zwaksten in de Chinese maatschappij wordt zelfs het bloed afgenomen om de rijken te dienen. Mogelijk was echter vooral de kritiek op het project om oude huizen af te breken een doorn in het oog van de overheid. De film kreeg trouwens een ‘alternatief einde’ opgelegd, waarin die overheid als reddende engel optreedt. Maar zelfs met die opgepoetste finale werd Return to Dust nog steeds te kritisch bevonden.

Toch voelt de film eerder aan als een voortbabbelend, poëtisch plattelandsdrama dan als een openlijk politieke film over huisvesting. De knappe regie, de oogstrelende fotografie, de forse vertolkingen en enkele zeer lyrische scènes doen je uiterst emotioneel meeleven met outcasts die ondanks alles proberen iets van hun leven te maken.

>>Klap

In thuisland China gebannen film over de herhaaldelijke pogingen van een outcastkoppel om een eigen huis te vinden. Voor fans van Chinese arthouse à la The Story of Qiu Ju.

Regie Li Ruijun
Cast Wu Renlin, Hai Qing
Speelduur 2u13
Vanaf 5 april in de bioscoop