Filmmakers Andrea Arnold en Harry Kümel ontvangen op woensdag 20 oktober in Gent de Joseph Plateau Honorary Award 2021.

Arnold krijgt de prijs na de vertoning van haar intieme documentaire Cow. Kümel mag de award in ontvangst nemen vóór het optreden van Condor Gruppe, dat een nieuwe live score speelt bij Kümels cultklassieker Daughters of Darkness. Met deze oeuvreprijs lauwert Film Fest Gent hun indrukwekkende bijdrage aan de zevende kunst.

Andrea Arnold

“Dankzij Andrea Arnolds films leren we onze medemensen beter kennen,” zegt programmadirecteur Wim De Witte. “Arnold benut ten volle de kracht van cinema: het onzichtbare zichtbaar maken.”

Hoewel Arnold haar zinnen eerst op een acteercarrière had gezet, verruilt ze in de jaren negentig haar rol in het populaire kindertelevisieprogramma No. 73 voor een opleiding film in Los Angeles.

In 1998 maakt ze haar eerste kortfilms Milk en Dog. Haar derde kortfilm Wasp, met Nathalie Press en Danny Dyer in de hoofdrollen, wordt in 2003 meteen bekroond met een Academy Award.

Ook haar eerste langspeelfilm gaat niet onopgemerkt voorbij. De psychologische thriller Red Road, die grotendeels Lars von Trier en Thomas Vinterbergs Dogme 95-principes volgt, wordt goed onthaald op het filmfestival van Cannes, en levert haar de Juryprijs op. Haar tweede film Fish Tank (2009), met een jonge Michael Fassbender op de rand van de doorbraak, wint opnieuw de Juryprijs in Cannes.

Arnolds bewerking van Wuthering Heights (2011) gaat voorbij aan alle clichés van het kostuumdrama en houdt enkel Brontë’s essentiële ingrediënten over: verlangen, wraak en de grauwe, onherbergzame Yorkshire Moors.

Vervolgens trok Arnold naar de Verenigde Staten, waar ze met een groep niet-professionele acteurs, bijgestaan door Shia LaBeouf en Riley Keough, American Honey (2016) maakte. Deze roadmovie leverde haar een derde Juryprijs op.

Andrea Arnold portretteert vaak jonge mensen aan de rand van de samenleving die worstelend proberen te ontsnappen aan een verstikkend arbeidersmilieu. Haar poëtische cameravoering onderscheidt haar werk echter van de vaak mistroostige sociaal-realistische films van een vorige generatie landgenoten, zoals Ken Loach en Alan Clarke.

Arnolds voorliefde voor magnetische niet-professionele acteurs en haar doorgewinterd maatschappelijk inzicht in de plaatsen die ze op beeld vastlegt, verlenen haar werk een kenmerkende authenticiteit.

Met haar nieuwste film, de documentaire Cow, zoekt ze opnieuw de outsider die wordt verslonden door onze kapitalistische maatschappij op, deze keer letterlijk.

“Onze relatie met de miljoenen niet-menselijke levens die we gebruiken is een belangrijk deel van ons bestaan,” zegt Arnold. “Ik heb Cow gemaakt om mensen uit te nodigen daar bij stil te staan.”

Als een van de meest gewaardeerde Britse regisseurs van haar generatie is Arnold ook een inspiratie voor de volgende.

Harry Kümel

“Als stylist is Harry Kümel moeilijk te overtreffen,” zegt De Witte. “Hij is meesterlijk in het aftasten en perfect weergeven van de grenzen tussen schijn en werkelijkheid.”

Kümel debuteerde in 1968 met Monsieur Hawarden, waarin een Oostenrijkse vrouw op de vlucht in België belandt en zich de identiteit van Monsieur Hawarden aanmeet, naar de roman van Filip De Pillecyn.

Vervolgens maakte Kümel de erotische vampierenfilm Daughters of Darkness met de Franse filmster Delphine Seyrig als de Hongaarse gravin Elisabeth Bathory. De film werd een wereldwijde culthit.

Ook de gerestaureerde versie die vorig jaar in verschillende cinema’s in België en Frankrijk werd uitgebracht, lokte – zelfs vijftig jaar na de oorspronkelijke release – opnieuw veel volk.

In 1971 strikte Kümel niemand minder dan Orson Welles voor zijn verfilming van Malpertuis, het horrorverhaal van de Belgische schrijver Jean Ray. Met z’n weelderig decor werd het ambitieuze Malpertuis in 1972 geselecteerd voor de officiële competitie van het filmfestival van Cannes, naast onder meer Images van Robert Altman en Solaris van Andrej Tarkovski.

Kümels tv-serie De komst van Joachim Stiller, een tijdscapsule van Antwerpen in de jaren zeventig en gebaseerd op de magisch-realistische roman van de Antwerpse auteur Hubert Lampo, bekrachtigde zijn succes, dit keer op het kleine scherm.

Eline Vere, Kümels meest recente film, verscheen in 1991, honderd 100 jaar na de publicatie van de roman door Louis Couperus. Al sinds het begin van zijn carrière als regisseur is Kümel een geliefde en veelgevraagde filmdocent.

Afhankelijk van wie aan het woord is, wordt Kümel omschreven als een provocateur of als een levende legende, en alles ertussenin. Maar wat als een paal boven water staat, is dat hij vooral een visionaire filmmaker is die nooit genoegen heeft genomen met de grenzen die de Vlaamse film werden opgelegd.

Hij zette genrefilm uit België internationaal op de kaart en leverde zo een niet te onderschatten bijdrage aan de Belgische filmgeschiedenis. Zijn durf, zowel thematisch als stilistisch, effende de weg voor vele Vlaamse regisseurs die vandaag aan het werk zijn, en wordt nog steeds herontdekt door nieuwe aspirant-filmmakers.

De jaarlijkse Joseph Plateau Honorary Awards bekronen gasten voor hun bijzondere bijdrage aan de kunst van het filmmaken. De award zelf is een replica van professor Joseph Plateau’s Phenakistiscoop, een toestel waarmee hij een serie van opeenvolgende tekeningen ‘in beweging’ kon brengen.