The Painted Bird gaat over de odyssee die een tienjarige jongen maakt tijdens WO II op zoek naar zijn ouders en zo de meest uiteenlopende wreedheden meemaakt. Hij wordt misbruikt omdat hij een kind is, in een beerput gegooid omdat hij per ongeluk de Bijbel laat vallen en bijna geëxecuteerd omdat men denkt dat hij een jood is.

De excentrieke Joods-Poolse schrijver en Holocaust-overlever Jerzy Kosinski kreeg er destijds van langs omdat hij The Painted Bird had geschreven. In de ogen van menig lezer en criticus schilderde hij het Poolse volk immers af als een wreedaardig, fundamentalistisch en antisemitisch volk. Bovendien bleek het boek niet zo autobiografisch als Kosinski had beweerd. De roman verfilmen leek een onmogelijk opdracht, maar de Tsjechische regisseur Václav Marhoul heeft het zeer slim aangepakt.

Zo koos hij ervoor om het artificiële Interslavisch als voertaal te hanteren. Op die manier wordt de wind uit de zeilen genomen van alle Polen die zich geviseerd zouden kunnen voelen. De beslissing om de film in zwart-wit te draaien was een ander handig manoeuvre omdat die esthetische aanpak – naar het voorbeeld van Spielbergs Schindler’s List – de wreedheden afzwakt. Niet dat hij daar in de ogen van sommige toeschouwers in geslaagd is, want bij verschillende festivalvoorstellingen waren er mensen die de zaal verlieten omdat ze het geweld niet meer aankonden. Toch kun je Marhoul niet beschuldigen van het exploiteren van de wreedheden: de heftigste scènes zijn ofwel bijzonder kort gemonteerd, ofwel out of focus gefilmd.

Ten slotte benadrukt de regisseur de anekdotische structuur, waardoor de fictionele dimensie wordt versterkt. The Painted Bird lijkt in de eerste plaats op een reeks parabels, met telkens een bekende nevenacteur (Harvey Keitel, Barry Pepper, Stellan Skarsgård, Julian Sands) die amper tekst heeft. Toch zit er ook een narratieve lijn in de film. Onderhuids is The Painted Bird de zoektocht van een jongen naar zijn identiteit binnen de context van een oorlog. Marhoul heeft daarmee niet alleen een deel van de essentie van het boek blootgelegd, maar ook de identiteitscrisis waarmee Kosinksi levenslang kampte en die uiteindelijk zou leiden tot zijn zelfmoord.

>>Klap

In deze verfilming van een controversiële roman van de Pools-Amerikaanse schrijver Jerzy Kosinski reist een jongentje door het door WO II geteisterde Oost-Europa. Een bijzonder wrede zwart-witfilm voor Schindler’s List– en The Pianist-fans die tegen een stootje kunnen.

Regie Václav Marhoul
Cast Harvey Keitel, Barry Pepper, Julian Sands
Speelduur 2u49
Vanaf 16 september in de bioscoop