Als mensen binnen pakweg tien jaar terugkijken op de zaak Edward Snowden, wat zullen ze dan onthouden? Dat hij als inside man massa’s geheime documenten openbaar maakte omdat hij niet meer kon aanzien hoe de Amerikaanse veiligheidsdiensten de privacyregels met de voeten treden? Of dat hij op die manier zijn privéleven zwaar onder druk zette?

Het antwoord lijkt mij alvast tamelijk duidelijk, hoe hoog de prijs ook is die Snowden op persoonlijk vlak betaalde. Daarmee zit je meteen ook bij het grote zwakke punt van de film die Oliver Stone aan het onderwerp gewijd heeft. Dat Snowden hem per definitie een boeiende figuur leek, valt niet zo moeilijk te begrijpen. Stone heeft al vaak genoeg laten merken dat hij het wel heeft voor dappere eenzaten die tegen de stroom durven in te roeien. Vaak zijn het net zoals hijzelf mensen die inzien dat de overheid niet noodzakelijk het beste voorheeft met haar burgers – zie Born on the Fourth of July, JFK of zijn documentaireserie The Untold History of the United States.

In se is Snowdens verhaal ook opmerkelijk. We zien hoe hij in 2004 tot de pijnlijke vaststelling komt dat zijn lichaam niet sterk genoeg is om als soldaat het land te dienen dat hij zo innig bemint. Omdat hij wel over een uitzonderlijke geest beschikt, krijgt de CIA hem in het snotje, en daar voelt hij zich als een vis in het water. “Het moderne slagveld is overal”, drukt zijn leraar/mentor Corbin O’Brian (Rhys Ifans op zijn glibberigst) hem op het hart. De trots die Snowden voelt, krijgt echter een stevige deuk wanneer hij inziet dat de CIA als onderdeel van de militair-industriële industrie er vooral op uit is om poen te scheppen op de rug van de belastingbetaler.

Snowden gooit zeker een paar goeie troeven op tafel. Joseph Gordon-Levitt lijkt niet echt op de man die hij speelt, en toch schemert de echte Snowden geregeld door. Bovendien geeft de film een overtuigend idee van de graduele twijfels en bedenkingen die het hoofdpersonage besluipen. Stone slaagt er echter niet in om het belangrijkste bezwaar weg te gommen. Edward Snowden is zo’n publieke figuur en zijn verhaal is al zo vaak verteld dat deze versie te vaak een herkauwgevoel geeft.

Als kader gebruikt Stone de ontmoeting die Snowden had met de Amerikaanse filmmaker Laura Poitras (Melissa Leo) en journalist Glenn Greenwald (Zachary Quinto), die de bezwarende documenten in handen kregen. Wat zich toen afspeelde, was absoluut voer voor een thriller, maar Poitras maakte die twee jaar zelf al met haar verbluffende documentaire Citizenfour. Snowden kleurt hier en daar een vakje bij, maar de kern blijft dezelfde. Een overbodige film, en dat is niet wat je van Oliver Stone hoopt te krijgen.

>>KLAP

De documentaire Citizenfour vertelde het verhaal van de bejubelde/verguisde NSA-klokkenluider Edward Snowden met archiefmateriaal, deze versie kiest voor een gedramatiseerde aanpak. Denk The Insider met een flinke scheut hightech-spionage erbovenop.

Regie Oliver Stone
Cast Joseph Gordon-Levitt, Shailene Woodley, Rhys Ifans
Speelduur 2u14
Vanaf 2 november in de bioscoop