Cannes-lieveling Céline Sciamma scoorde arthousesuccessen met Naissance des pieuvres en Tomboy waarin ze de seksualiteit van jonge meisjes verkende. De films vielen echter harder op door de lichtjes controversiële thematiek dan door hun scenario’s. Met Portrait de la jeune fille en feu verrast Sciamma echter vriend en vijand door het mooi gestructureerde en originele script van haar merkwaardige kostuumdrama.

Het verhaal speelt zich af aan de Bretoense kust in de 18^e eeuw. Kunstenares Marianne (Noémie Merlant) krijgt de opdracht om de gezelschapsdame te worden van Héloïse (Adèle Haenel), de dochter van een hertogin. In werkelijkheid moet ze echter haar portret schilderen dat moet dienen om een rijke echtgenoot in Milaan aan te trekken. Héloïse, die nog rouwt om de dood van haar zus, mag echter niet weten dat ze geschilderd wordt. Marianne moet dus vanuit haar geheugen een beeld schetsen van de ongewone vrouw. Stap voor stap raakt ze door Héloïse gefascineerd.

Wat je oppervlakkig als een liefdesgeschiedenis zou kunnen omschrijven, wordt door het zorgvuldig opgebouwde verhaal vol narratieve verrassingen een verkenning van het innerlijke van iemand die zichzelf niet makkelijk prijsgeeft. Door het overstijgen van de klassieke romance evolueert Portrait de la jeune fille en feu zelfs naar een analyse van vrouwelijk voyeurisme. Want wie kijkt naar wie: is het de kunstenares die naar het object van haar verlangen kijkt of is het net andersom?

Zoals The Piano, waarnaar Sciamma duidelijk refereert, is dit een film over een kunstenares die ontdekt dat haar kunst een brug kan slaan naar een nog grotere passie. In dat licht is het tamelijk evident dat Sciamma een grote ‘liefdesbrief’ heeft geschreven aan haar ex-partner, Adèle Haenel. Het kan niet anders dan dat de cineaste zich identificeert met Marianne, die zich bijna gedraagt als een zeer gevoelige regisseuse die aanvankelijk een beetje moet manipuleren om haar doel te bereiken, maar uiteindelijk kiest voor een benadering die goedkope gevoelens en kunst uitsluit.

Sciamma zelf kun je moeilijk beschuldigen van het manipuleren van haar toeschouwers. Het relaas over voyeurisme en passie krijgt resoluut een diepvriesbehandeling: de bijna Bressoniaanse soberheid, de literaire dialogen en het onderkoelde spel beletten dat makkelijk melodrama wortel schiet. Er is slechts een enkel moment wanneer Sciamma alle registers opentrekt om de lang ingehouden emoties de vrije loop te laten, wat doet denken aan de finale van Dangerous Liaisons, maar nog meer aan de scène uit Barry Lyndon waarin arrivist Barry het enige waarvan hij ooit heeft gehouden verliest.

Portrait de la jeune fille en feu is door zijn afstandelijke aanpak misschien niet voor iedereen, maar het uitstekende script – dat in Cannes terecht bekroond werd met de prijs voor het beste scenario – maakt dit tot Sciamma’s beste film tot op heden.

>>Klap

Tomboy-cineaste Cèline Sciamma analyseert vrouwelijk voyeurisme in een onderkoeld en afstandelijk, maar knap geschreven kostuumdrama over een kunstenares die het perfecte portret wil schilderen van een jonge vrouw die haar gaandeweg begint te fascineren. Lichtjes verwant met The Piano, maar dan in Bressoniaanse stijl.

Regie Céline Sciamma
Cast Adèle Haenel, Noémie Merlant, Valeria Golino
Speelduur 2u00
Vanaf 2 oktober in de bioscoop