Het geweldige aan de films van de Russische cineast Andrej Zvjagintsev is dat ze, ondanks hun arthousereputatie, heel eenvoudige verhalen vertellen. Je hoeft dus geen extra informatie te vergaren om ze te begrijpen. Maar binnen hun eenvoud zijn ze toch ook enorm complex door de doorgedreven symboliek (The Return), de geraffineerde karakterisatie (Elena) en de mix van politieke allegorie en Bijbelse metaforen (Leviathan). In Loveless is het verhaaltje eenvoudiger dan ooit, zelfs een heel klein beetje mainstream, maar de film voelt immens rijk aan op het vlak van betekenislagen.

De film begint als een Bergmaniaans echtscheidingsdrama. Zhenya en Boris lusten elkaar rauw en gaan uit elkaar om met hun nieuwe partners te leven. Het probleem is dat ze een zoontje hebben, de twaalfjarige Alexey. Voor zowel de moeder als de vader staat het kind in de weg van een nieuw bestaan. En plots krijgen ze wat ze willen. Het kind verdwijnt. Vanaf dat moment verandert Loveless in een Kieslowskliaanse thriller of, voor wie wil, een sarcastische zwarte komedie over een wrede God die de mens eindelijk een ‘dienst’ bewijst.

Tijdens de zoektocht naar het kind neemt Zvjaginstev de toeschouwer mee naar het verleden van de ouders en naar wat ze van hun toekomst verwachten. Parallel daarmee laat hij een Rusland zien dat zowel fysiek als psychisch aftakelt, politieke propaganda zonder enige vorm van kritiek slikt en zich overgeeft aan de ‘renovatie’ van het uiterlijke.

Zvjaginstev is echter zo pessimistisch – al ontkent hij dat – en zijn karakters zijn zo’n tragische figuren dat de film ergens voorspelbaar wordt. Maar dat stoort niet echt. Je krijgt zoveel informatie in de details dat je voorbereid wordt op het onvermijdelijke. Zelden heeft een filmregisseur zo krachtig het ‘we are fucked’-gevoel bij zijn publiek weten op te wekken.

Het meest fascinerende aan Loveless is de verbluffende controle van Zvjagintsev over zijn medium. De vertolkingen, mise-en-scène, kaders, decors, belichting en fotografie zijn zo harmonisch in mekaar verankerd dat er een enorme aantrekkingskracht van de film uitgaat.

Met Loveless bevestigt Andrej Vzjagintsev zijn status van belangrijkste Russische cineast en van boegbeeld van de hedendaagse arthousecinema. We mogen dan ook trots zijn dat België – bij gebrek aan overheidsgeld in Rusland – via Les Films du Fleuve van de gebroeders Dardenne optrad als coproducent.

Een film, hoe donker hij ook moge zijn, om te zien en te opnieuw te zien.

>>Klap

De Russische topregisseur Andrej Zvjagintsev schetst in dit troosteloos relatiedrama wat er gebeurt wanneer een scheidende koppel het kind verliest dat ze nooit hebben gewild. Een officieuze elfde aflevering van Kieslowski’s Dekalog

Regie Andrej Zvjagintsev
Cast Maryana Spivak, Aleksey Rozin, Matvey Novikov
Speelduur 2u08
Vanaf 27 september in de bioscoop