Er is iets boeiend – zelfs fascinerend – aan de mise-en-scène die regisseur Gary Ross hanteert in de openingssequens van Free State of Jones. In plaats van het slagveld op een bombastische CGI-manier weer te geven, focust de regisseur zich liever op de anonieme soldaten, die als domino-blokjes omvallen op het slagveld.

Ten midden van dit (off-screen) bloedbad, introduceert de cineast Newton Knight (Matthew McConaughey). Hoewel Knight voor de Confederatie moet strijden – de Zuidelijke Staten ten tijde van de Amerikaanse Burgeroorlog – is hij allesbehalve een sympathisant. Hij is openlijk tegen elke vorm van slavernij en ziet dat de oorlog slechts de elite bevordert.

Wanneer Newtons minderjarige neef voor zijn ogen omkomt, deserteert hij en keert hij terug naar zijn dorpje in Mississippi. Daar gaat het er niet veel beter aan toe. De overgebleven vrouwen en weduwen worden van hun schaarse inboedel en gewassen beroofd door leden van de Confederatie onder het mom van een oorlogstaks. Newton rebelleert hiertegen en trapt snel op de verkeerde tenen. Zijn vrouw (Keri Russell) vlucht richting Noorden met hun zoontje en Knight duikt een nabij moeras in.

Van hieruit wordt Free State of Jones een opsomming van het waargebeurde verhaal van Knight, die in het moeras in aanraking komt met andere deserteurs en slaven. Aanvankelijk vormt hun team een Amerikaanse variant op Robin Hood, waarbij ze hun ontnomen bezittingen terug claimen. Gaandeweg, dankzij het groeiende aantal leden, beginnen Newton en zijn bende echter dorpen te bevrijden van de Confederatie.

Scenarist-regisseur Gary Ross, die de eerste Hunger Games overzag, begint heel sober en sereen aan zijn relaas. Zijn kampvuurdialogen en -esthetiek hebben wat van hedendaagse westerns à la Slow West: een minimalistische stijl met een enorme focus op het talent van de acteurs. De locaties en kostuums zijn mede een grote troef van de film, belangrijke artistieke elementen die de sereniteit van Ross’ regie accentueren.

Helaas volgt het scenario deze aanpak niet. Knight ontpopt zich langzamerhand tot een gelijke rechtenmilitant zowel voor minoriteiten als voor vrouwen, die ook nog eens de rijke één procent aanklaagt terwijl hij eloquente monologen uitbrult en een ware actieheld op het slagveld vormt. Mettertijd verliest Ross grip op de evolutie (en geloofwaardigheid) van zijn hoofdpersonage. Het scenario richt zich meer naar actie-sequensen en het aftikken van historische gebeurtenissen.

De grootste overkill is het sporadisch heen-en-weer gezap naar een rechtszaak in 1950, waarbij een blanke man zijn trouwerij met een blanke vrouw moet verdedigen omwille van diens (mogelijke) zwarte afkomst. Het is alsof Ross niet genoeg in Knights verhaal geloofde om zijn gelijke rechtenboodschap over te brengen. Spijtig, want de charismatische McConaughey lijkt hier alvast stevig in te geloven.

>>KLAP

Matthew McConaughey schittert als Newton Knight, een rebel ten tijde van de Amerikaans Burgeroorlog. Deze mix tussen The Patriot en 12 Years a Slave werd potig in beeld gebracht door Gary Ross, de regisseur van de eerste Hunger Games-aflevering.

Regie Gary Ross
Cast Matthew McConaughey, Keri Russell, Gugu Mbatha-Raw
Speelduur 2u19
Vanaf 14 september in de bioscoop