The Human Stain, Elegy, The Humbling en Indignation: de recentste filmadaptaties van de boeken van Philip Roth hebben geen enkele prijs in de wacht gesleept en deden het eerder povertjes aan de kassa. Filmmakers zouden beter ver wegblijven van de enorm complexe boeken van de Amerikaanse auteur.

Veel regisseurs zien in een film op basis van een Roth-roman echter een enorme artistieke uitdaging. Zo ook de Schotse acteur Ewan McGregor die na het vertrek van Australiër Philip Noyce besloot om zelf de verfilming van American Pastoral in goede banen te leiden. Maar ook McGregor slaagt er niet in om de complexiteit van Roth naar cinema te vertalen. Wat niet betekent dat je zijn versie van American Pastoral meteen moet afschrijven.

American Pastoral is zo gelaagd dat je over de gelaagdheid zelf een boek kan schrijven. De roman gaat over de Joodse identiteit, de American Dream, het Amerika van na WO II, de desintegratie van een Amerikaanse familie. Bovendien is het een moderne versie van Elektra en een tragikomisch essay over de complete absurditeit van het leven en de pogingen van de mens om dat leven onder controle te krijgen.

Het script van John Romano raakt al die lagen aan, maar slaagt er nooit in om er één diepgaander te exploreren en geeft debuterend regisseur McGregor weinig kansen om er cinematografische equivalenten voor te zoeken. Maar de film biedt uiteindelijk wel een degelijke samenvatting van het boek met hier en daar sterke momenten.

Net zoals het boek begint de film met Roth-alter ego Nathan Zuckerman (David Strathairn) die tijdens een klasreünie in Newark het levensverhaal van handschoenenfabrikant Seymour ‘the Swede’ Levov, te horen krijgt. Levov (McGregor) was dé atleet van zijn high school en werd door iedereen aanbeden. Seymour huwde Dawn Dwyer (Jennifer Connelly), het populairste meisje van zijn klas en latere schoonheidskoningin.

Het echtpaar kregen een dochter Merry en het leven leek de familie Levov toe te lachen. Wanneer bleek dat Merry stotterde, was dat echter het begin van het einde. Als gefrustreerde tiener (Dakota Fanning) begon het meisje zich af te zetten tegen de maatschappij, het ouderlijk gezag en vooral de liefde van haar moeder. Wanneer alles erop wees dat Merry zich had aangesloten bij een terroristische groepering die een bomaanslag pleegde, weigerde Seymour zijn dochter op te geven.

McGregor en Romano doen (uit budgettaire overwegingen?) weinig moeite om de sixties nadrukkelijk te visualiseren, maar hebben des te meer aandacht voor de seksuele spanningen. Ze lijken te suggereren dat Seymours wat te botte afwijzing van de romantische idealen van Merry een enorme woede in haar heeft wakker gemaakt. Een woede die zich vooral richtte tegen haar moeder. Maar daarnaast lijkt Seymour, die zich meer dan eens seksueel bedreigd voelt door jonge vrouwen, zich niet bewust van zijn eigen donkere zijde. Dat aspect van de film levert de beste momenten van de film op en is misschien wel de reden waarom McGregor de film wilde maken.

Dat McGregor zo hoog greep voor zijn regiedebuut dwingt bewondering af. Maar als regisseur is hij geen natuurtalent. Zijn regie is vlak en conventioneel en uitsluitend in functie van de acteurs. Dat levert wel positieve resultaten op, want McGregor gidst vooral Connnelly tot een van de beste vertolkingen uit haar carrière. Ze speelt Dawn als een Shakespeareaanse heldin die, nadat haar dochter haar verstoten heeft, poogt om in zombiemodus haar leven opnieuw uit vinden.

Connelly is alvast een goede reden om American Pastoral te bekijken. Een andere reden is Dakota Fanning die treffend het enigma weet uit te drukken van een jonge vrouw die door een domme actie verandert van een hysterische fundamentaliste in een zielloze outlaw. McGregor zelf is echter geen klein beetje miscast. Als vader kan je hem nog geloven, maar als blonde Joodse Apollo van Newark is hij even geloofwaardig als Ashton Kutcher in de rol van Steve Jobs.

American Pastoral zal niet de geschiedenis ingaan als de beste Roth-verfilming, maar Ewan McGregor heeft zeker een nobele poging gedaan om uit een ongemeen boeiend boek een emotionele filmervaring te puren.

>>Klap

Debuterend regisseur Ewan McGregor verfilmde een complex boek van Philip Roth over de desintegratie van een Joods-Amerikaans gezin in de sixties als de melodramatische mix van The World According to Garp en Death of a Salesman.

Regie Ewan McGregor
Cast Ewan McGregor, Jennifer Connelly, Dakota Fanning
Speelduur 1u 48
Vanaf 28 december in de bioscoop