“And you may find yourself / living in a shotgun shack.” Elke Talking Heads-fan — en zijn we dat niet allemaal? — herkent die woorden meteen, en de manier waarop de openingsscène A Hologram for the King ze uitspeelt, zijn een absoluut schot in de roos. In één klap weet je alles wat je moet weten over hoofdfiguur Alan Clay (rol van Tom Hanks). Het daaropvolgende shot, dat Clay als enige man in maatpak laat zien in een vliegtuig vol wit uitgedoste Arabieren, illustreert bovendien waar de ongelukkige man nu terechtkomt. Hij moet in opdracht van een IT-bedrijf naar Saoedi-Arabië om er een peperduur hologramsysteem te verlappen aan de koning.

Die paar beginminuten zijn een imposant staaltje van doeltreffende vertelkunst, en je hebt zin om regisseur Tom Tykwer een klein applausje te geven. Anderhalf uur later lijkt een schop onder de kont je een betere reactie. A Hologram for the King is gebaseerd op de gelijknamige roman van Dave Eggers uit 2012, een boek dat op heel wat lof en gejubel kon rekenen. “Een prachtige parabel over Amerika in de globale economie, bezwerend, knap opgebouwd en triest”, schreef de New York Times bijvoorbeeld. Als die recensies het bij het rechte eind hebben, dan is Tykwer flink in de weer geweest met een vijl om alle scherpe kantjes weg te werken.

Laten we wel wezen: A Hologram for the King is best grappig. De cultuurschok die Clay beleeft, de eigenaardige taxichauffeur die hem keer op keer naar zijn werkplaats brengt, de logistieke problemen, de running gag dat Hanks door zijn stoel dondert, het lokt allemaal een gniffel uit. Hanks is bovendien uitstekend in de hoofdrol, als een man die het noorden helemaal kwijt is. Hij beschrijft het ook letterlijk aan een dokter die hem vraagt wat er fysiek met hem scheelt: “Ik heb geen gevoel voor richting en geen kracht meer, en ik ben ook bepaalde vaardigheden kwijt.” Zeer symbolisch allemaal.

Met Eggers’ snedige en originele maatschappelijke kritiek weet Tykwer zich duidelijk veel minder raad. En dus verwatert de film tot een al te wollig pamflet over de schoonheid van andere cultuur en het belang van menselijk respect. Belangrijke thema’s, dat zeker, maar ze staan hier op pancartes geschilderd in plaats van op het gezicht van de karakters. Eigenlijk is A Hologram for the King een Tom Hanks van een film, eeuwig optimistisch in de donkerste dagen en een onmiskenbare toffe peer maar ook irritant en klef.

Om één sprekend voorbeeld te geven: op een bepaald moment weigert Hanks, nota bene een ongetrouwde en volledig beschikbare man, de avances van Sidse Babett Knudsen. Sidse Babett Knudsen! Elke geloofwaardigheid die A Hologram for the King op dat moment nog overhoudt, is prompt vervlogen.

>>KLAP

Regisseur Tom Tykwer slaat de handen nog eens in elkaar met zijn Cloud Atlas-ster Tom Hanks voor een makkelijk verteerbare verfilming van Dave Eggers’ warmhartige en licht maatschappijkritische komedie. Salmon Fishing in the Yemen is niet veraf.

Regie Tom Tykwer
Cast Tom Hanks, Alexander Black, Sarita Choudhury
Speelduur 1u38
Vanaf 14 september in de bioscoop