Het valt op dat de laatste jaren een aantal documentaires een fictiebroertje kregen. Denk maar aan The Armstrong Lie en The Program, Man on Wire en The Walk, Steve Jobs: The Man in the Machine en Steve Jobs en straks ook Citizenfour en Snowden. Eigenlijk zou je ze niet mogen vergelijken, maar dat doe je toch automatisch. Zolang de fictiefilm een andere aanpak heeft dan de documentaire, is er niets aan de hand. Maar wat als alles al gezegd is in de documentaire? Wat blijft er dan nog van de fictiefilm over? Zo belanden we bij Pawn Sacrifice van Edward Zwick en zijn documentair broertje Bobby Fischer against the World van Liz Garbus uit 2011.

Die docu schets het leven van de Amerikaanse schaakgrootmeester uit de titel en bouwt op naar zijn legendarisch duel met Rus Boris Spasski in 1972. Pawn Sacrifice doet net hetzelfde, maar gebruikt daarvoor acteurs, veel fictieve dialogen en geënsceneerde situaties. Fictie zou een heel andere invalshoek kunnen en moeten bieden dan een documentaire. Maar in het geval van dit vehikel herhalen Zwick en scenarist Steven Knight gewoonweg wat Garbus al verteld heeft.

We mogen echter veronderstellen dat heel wat mensen de documentaire niet gezien hebben en dus nog vrij fris in het schaakverhaal zullen stappen. Voor hen heeft Zwick , een regisseur die vooral bekend staat om zijn groots opgezette producties (The Last Samourai, Blood Diamond, Defiance), een vrij conventionele Amerikaanse mainstreamfilm klaargestoomd.

Best ontspannend, maar de vertolking van Tobey Maguire weegt zwaar op de film. De voormalige Spider-Man-acteur is uiteraard niet slecht, maar je voelt dat hij hengelt naar een Oscar. “Kijk eens wat ik allemaal kan “, weet je wel. Zelfs al kampte Fischer mogelijk met paranoïde schizofrenie en kon hij bij momenten stevig freaken, dan nog voelt de vertolking aan als de zware inspanning van iemand die zich wil bewijzen.

Stoort u zich niet aan Maguire, dan rest er nog een interessant drama over een merkwaardig incident tijdens de Koude Oorlog en een psychologisch portret van een paranoïde persoonlijkheid. Maar de keuze van flashbacks naar de jeugd van Fischer om een verklaring te geven voor zijn labiele aard komt nogal gemakkelijk over. Zwick en Knight laten er geen twijfel over bestaan dat Fischers reactie tegenover mogelijke Russische spionage de vertaling is van een extreme vorm van puberale rebellie tegenover een losbandige moeder met communistische sympathieën. Maar dat is wat te simplistisch om de geniale schaker op vast te pinnen.

Op het einde van de film krijg je dan beelden van de echte Bobby Fischer enkele jaren voor zijn dood. En het zijn beelden die ook in de documentaire van Garbus zaten. Het was waarschijnlijk niet de bedoeling van Zwick, maar het lijkt bijna een uitnodiging om de (interessantere) film toch maar eens te bekijken.

>>KLAP

Mix Rock IV met The Luzhin Defence en je komt dicht bij dit conventionele drama waarin Tobey Maguire over the top gaat als de geschifte schaaklegende Bobby Fischer die in volle Koude Oorlog het boosaardige Sovjetrijk in zijn eentje aanpakt.

Regie Edward Zwick
Cast Tobey Maguire, Peter Sarsgaard, Liev Schreiber
Speelduur 1u55
Vanaf 25 november in de bioscoop

@ChrisCraps