Zoals te verwachten geeft Ridley Scott in Napoleon zijn publiek wat het van hem verwacht: epische veldslagen. De bioscoopversie van 157 minuten is echter te gefragmenteerd om tot zijn beter werk te worden gerekend. Die conclusie roept herinneringen op aan Kingdom of Heaven, waarvan de 194 minuten durende director’s cut veel beter was dan de theatrical cut van 144 minuten.

Van Scott moet je geen Oppenheimer-structuur verwachten. Hij vertelt het levensverhaal van Napoleon Bonaparte chronologisch, van zijn aankomst in Parijs tijdens het guillotineren van Marie Antoinette tot zijn laatste dagen op Sint-Helena. Ook visueel houdt de regisseur het old school: geen esthetiserende rookgordijnen zoals in zijn vroegere films, noch opvallende camerastandpunten.

Waar Scott wel hedendaagser mee omgaat, is de karakterisering van de man die Europa in brand stak. Alleen al de casting is enigszins ongewoon. Joaquin Phoenix, bekend van zijn geschifte personages in Gladiator, The Master, Her, Joker en Beau Is Afraid, brengt heel andere bagage mee dan Marlon Brando en Rod Steiger, die voor hun vertolkingen in respectievelijk Désirée en Waterloo vooral kozen voor geniale megalomanie.

Phoenix vertolkt Napoleon als een aanvankelijk stijve, sociaal aangepaste, seksueel onzekere en bij momenten ridicule sociopaat die eens hij van absolute macht heeft geproefd zo gefrustreerd raakt door de ontrouw van zijn geliefde Joséphine (Vanessa Kirby) dat hij met de rest van de wereld op de vuist wil.

Het titelpersonage heeft hier dus wat weg van een nukkig moederskindje dat zijn pubertijd niet ontgroeid is en zijn gebrek aan seksuele voldoening uit in grootschalige knokpartijen. Op dat vlak zijn er zeker overeenkomsten met Kubricks Napoleon, die nooit gemaakt werd, maar waarvan het script op het internet circuleert. Van de heroïsche figuur die zo bewonderd werd door Abel Gance is in ieder geval geen sprake.  

Hoe interessant die karaktertekening ook is, Napoleon voelt zo gefragmenteerd aan dat hij soms begint te vervelen. Dat kan ook niet anders als je minstens twintig memorabele momenten uit het leven van de Franse keizer in 157 minuten wil persen. Vermoedelijk zal de versie van 250 minuten, die vermoedelijk binnenkort op Apple TV+ te zien zal zijn, een gestroomlijndere film opleveren én een meer complex beeld ophangen.

Scott-fans zullen hoe dan ook kwijlen tijdens enkele geweldige actiescènes. Je hebt nog nooit zo visceraal een paard een kanonskogel zien incasseren en de hommage aan Eisensteins Alexander Nevsky tijdens de slag bij Austerlitz is Scott op zijn best. Dus ja, Napoleon is zeker oké, maar de langere versie zal hoogstwaarschijnlijk een betere film opleveren.

>>Klap

Ridley Scott haalt Napoleon (Joaquin Phoenix) een beetje van zijn voetstuk in een biopic met epische veldslagscènes. Meer old school  en humoristischer dan recente genregenoot Oppenheimer.

Regie Ridley Scott
Cast Joaquin Phoenix, Vanessa Kirby, Tahar Rahim
Speelduur 2u37
Vanaf 22 november in de bioscoop