Het lijkt wel of de carrière van de Britse cineast Mike Leigh een zeker hoogtepunt kent met de kunstenaarsbiopic Mr. Turner. Het is zonder twijfel zijn meest ambitieuze film.

De Engelse regisseur verwierf hoofdzakelijk faam met grimmige drama’s – denk aan Naked (1993), Secrets and Lies (1996) en Vera Drake (2004) – die geworteld zijn in de Kitchen sink-traditie. Ditmaal trekt hij zijn canvas wagenwijd open om een indrukwekkend, gevoelig, grappig en gelaagd historisch document op het witte doek te toveren.

Zoals de titel al doet vermoeden is de centrale figuur in deze biopic de Engelse landschapschilder Joseph Mallord William Turner (1775-1851). Leigh introduceert de voorloper van het Impressionisme  als een grommende brompot die obsessief bezig is met zijn kunst, het bestaan van zijn nageslacht negeert en liefdevol omgaat met zijn vader. Eén ding is onmiddellijk duidelijk: Turner is een complex persoon.

Leigh ontwijkt alle oppervlakkigheid en kneedt de persoonlijkheidstrekjes van de schilder tot een levendig en fascinerend geheel. Je bewondert Turner omwille van de toewijding voor zijn vak, maar stelt vragen bij het feit dat alles en iedereen moet wijken voor zijn passie.

Hoofdrolspeler Timothy Spall brengt Leighs precieze blik op het titelpersonage perfect tot leven. De acteur, die gedoemd leek om bijrollen te vertolken, schittert als de corpulente kunstenaar. Hij zet hem neer als een ruwe bolster met een wel heel goed verborgen blanke pit.

Spall snoeft, brult, gromt en rochelt, is weinig subtiel en enorm egoïstisch. Als hij echter onverwacht in tranen uitbarst, komt zijn knuffelbeergehalte dubbel en dik naar boven drijven. J. M. W. Turner is in de gedaante van Spall iemand die gebukt gaat onder vele innerlijke demonen en de last van zijn genialiteit.

Maar Leigh gaat niet alleen op psychologisch vlak doortastend te werk. De regisseur lijkt het eens te zijn met Turners stelling  “The sun is God,” De schilderachtige composities die Leighs vaste cameraman Bill Pope uit zijn camera tovert baden constant in glanzend zonlicht. In tegenstelling tot de bruuske en uitdagende kunstwerken van de hoofdfiguur, blijft de prent esthetisch uiteindelijk redelijk klassiek.

Toch overstijgt Mr. Turner de conventionele biopic, die vaak ten onder gaat aan een berekende structuur en fletse vormgeving. Bij deze film staat er een auteur aan het roer die net als Turner zijn kunst door en door kent en zich nauw verbonden voelt met het verhaal dat wordt verteld. Dat merk je aan de nauwkeurige afwerking, de empathie voor de personages, de sporadische humor en de subtiele boodschappen over kunst, kunstenaar en kunstkritiek.

Een schot in de roos, Mr. Leigh!

>>KLAP

Als een volwaardige filmmeester tovert Mike Leigh het leven van de Britse kunstschilder J. M. W. Turner op het witte doek, met een briljante Timothy Spall in de hoofdrol. Een prent die samen met Edvard Munch (1974) en Caravaggio (1986) tot de top van de kunstbiopics behoort.

Regie Mike Leigh
Cast Timothy Spall, Paul Jesson, Dorothy Atkinson
Duur 2u30
Vanaf 10 december in de bioscoop

@TheJimeister