Als dit drama over de hopeloze strijd tussen een koppige kerel en een corrupte burgervader niet zo realistisch en tragisch was, zou het een komedie van Terry Gilliam kunnen zijn. De groteske absurditeit zit bij de nieuwe film van de bejubelde Russische regisseur Andrej Zvjagintsev even diep als bij pakweg Brazil maar je moet er iets zorgvuldiger naar zoeken.

Let op de details: drie heiligenicoontjes staan op het dashboard van een auto naast drie fotootjes van rijk bedeelde topless vrouwen, een stomdronken burgemeester kijkt zo scheel als een otter, een al even ladderzatte man stelt zijn vrouw gerust dat hij wel degelijk nog kan rijden “omdat hij een verkeersagent is”, tijdens een verjaardagspicknick haalt iemand een Kalasjnikov boven om schietoefeningen te doen op portretten van vroegere Sovjetleiders, een politieman blijft doodleuk poker spelen op zijn computer, en ga zo maar door.

Als Kafka een 21e-eeuwse Rus was, had hij dit verhaal geschreven. Ook kan je Leviathan vergelijken met de films van de Iraanse meester Asghar Farhadi, meeslepend en minutieus in elkaar geknutseld drama’s over hoe mensen met elkaar omgaan in een wereld waar menselijkheid niet noodzakelijk veel waard is. Of om het nog anders te formuleren: vergeet Winter Sleep, als er één film dit jaar de Gouden Palm van Cannes verdiend had, dan was het deze.

Om de titel te begrijpen, moet je trouwens zowel de Bijbel als het werk van de 17e-eeuwse filosoof Thomas Hobbes raadplegen. In de Bijbel is de Leviathan een zeemonster, in het oeuvre van Hobbes staat de naam voor de maatschappij die we organiseren om te verhinderen dat we elkaar bij de minste aanleiding de kop inslaan. Dat laatste idee klinkt misschien wel essentieel, maar het is daarom niet nobel, argumenteert Zvjagintsev: “Het komt erop neer dat de mens een deel van zijn vrijheid opgeeft in ruil voor veiligheid. Hobbes vindt dat de ideale situatie maar ik vind het een contract met de Duivel. Elk systeem dat vraagt om een deel van je vrijheid op te geven, is namelijk per definitie verdacht.” Voer voor discussie lijkt me. Maar wel eerst naar deze parel gaan kijken natuurlijk.

>>KLAP

Een koppige man weigert zich neer te leggen bij een besluit van de corrupte overheid. Andrej Zvjagintsev (The Banishment, Elena) schetst in dit doorzopen drama een grimmig — en soms geestig — portret van zijn land. In Cannes bekroond met de Prijs voor Beste Scenario.

Regie Andrej Zvjagintsev
Cast Alexei Serebriakov, Elena Liadova, Roman Madianov
Speelduur 2u21
Vanaf 22 oktober in de bioscoop

@RubenNollet