Net als Griekenland, Ierland, Cyprus en Spanje moest Portugal vanaf 2010 spartelen om het hoofd financieel boven water te houden door de eurocrisis. De zuiderse natie kon haar staatsschulden niet meer zelfstandig afbetalen en moest daarom een reddingsplan accepteren van Europa en het Internationaal Monetair Fonds (IMF). Gevolg: besparingsmaatregelen en een stijgende werkloosheid. Het wantrouwen bij de Portugese bevolking over de machtshebbers en Europa groeide en mondde bij vele mensen uit in teleurstelling en woede. Ook Tabu-regisseur Miguel Gomes voelde zich machteloos en besliste om de penibele situatie van zijn dierbare land in een epische, ambitieuze filmtrilogie te gieten waarin het ongenoegen en het linkse standpunt van de regisseur overduidelijk aan de oppervlakte komen drijven.

Een gortdroog economisch drama is dit zeker niet geworden. Met dit drieluik grijpt de regisseur terug naar de narratieve structuur van de klassieke Arabische verhalenbundel duizend-en-een-nacht. De film start met een proloog die je relevante context en symboliek serveert. Daarnaast krijg je Gomes te zien die worstelt met een creatieve impasse, wordt gevangengenomen door overheidsmensen en vanuit het standpunt van de legendarische, wondermooie Scheherazade drie verhalen vertelt over het recente Portugal: eentje over Europese leiders en hun ferme erecties, eentje over een haan die een rechtszaak uitlokt en eentje over mensen die hun werkloosheidsverhaal uit de doeken doen.

Het is opmerkelijk hoe de Portugese cineast goochelt met stijl en sfeer in dit eerste deel. Hij hopt van een docu-aanpak naar satire en van regelrechte dramatiek naar absurdisme. Het zorgt af en toe wel voor een onvaste toon, maar de bijzondere teneur van de histories die op het witte doek worden getoond, weten wel je aandacht vast te houden. Wanneer de film je dreigt te verliezen, schudt Gomes je wakker met de voice-over van een haan, een ontploffende walvis of het hilarische ego van de heren uit het eerste verhaal.

Of het nu allemaal echt steek houdt of een duidelijk geheel vormt, is niet zozeer de zorg van de regisseur. Hij wil zijn frustratie uiten op een artistieke, filmische manier. Ook al maakt hij gebruik van heel wat humor en surrealistische gebeurtenissen, de woede die hij richt naar iedereen die Portugal in de eurocrisis heeft doen verzeilen en de gewone werkmens heeft getroffen, is de lijm die alle onderdelen van deze merkwaardige prent stevig bij elkaar houdt. Tot nu toe was er een flink tekort aan cinema-uitingen die met een kritische blik naar de Europese crisis keken, maar daar maakt Gomes nu krachtdadig een einde aan.

Waar dit allemaal naartoe leidt met de volgende delen uit deze actuele, eigenzinnige trilogie valt nog af te wachten. L’Inquiet is alvast een creatieve aanklacht die intrigeert, entertaint en beroert.

>>KLAP

Een absurdistische, wispelturige raamvertelling die de recente economische obstakels van Portugal zowel vanuit een dramatische als een komische invalshoek uit de doeken doekt. Een film met een vleugje Magnolia, maar vooral een kritische boodschap.

Regie Miguel Gomes
Cast Miguel Gomes, Carloto Cotta, Crista Alfaiate
Speelduur 2u05
Vanaf 4 november in de bioscoop

@TheJimeister