Er dwaalt behoorlijk wat intrigerend volk rond in onze hoofdstad, maar deze week bestaat de kans dat u op de Brusselse straten niemand minder dan Tobe Hooper tegen het lijf loopt. De legendarische The Texas Chain Saw Massacre-regisseur is immers eregast op het Offscreen Film Festival. De perfecte gelegenheid voor een gesprek over zijn hobbelige carrière.

“Een goede horrorfilm is een kunstwerk”, zegt een ietwat vermoeide Tobe Hooper me halverwege ons gesprek in de lobby van het Scandic Hotel tegenover Cinema Nova, het kloppende hart van het Offscreen Film Festival. Hij spreekt de woorden op een haast verzuchtende manier uit, alsof hij beseft dat niet iedereen het daarmee eens zal zijn. Maar hij meent elk woord dat hij zegt, de legendarische cultregisseur spreekt over zijn films als waren het zijn kinderen, en hij is vervuld van trots dat ze zo veel teweeg hebben gebracht.

Het is misschien not done voor een goede vader, maar Hooper maakt er geen geheim van dat hij een lievelingskindje heeft. Meer dan veertig jaar na de oorspronkelijke bioscooprelease spreekt de ondertussen 72-jarige cineast nog steeds vol fierheid over The Texas Chain Saw Massacre, de low budget horrorprent die onmiddellijk uitgroeide tot een genreklassieker.

Iedereen die de film over een lugubere kannibalenfamilie te zien kreeg, wist dat hij getuige was van iets speciaals: anderhalf uur pure cinema die het haar op je armen recht doet staan, je hart een paar tellen laat overslaan en je met een erg dubbel gevoel opzadelt – enerzijds wil je je ogen afwenden van de suggestieve gruwel, anderzijds blijft je blik voor de volle speelduur aan het scherm gekluisterd.

Hooper zelf geeft ootmoedig toe dat hij niet meteen kan verklaren waarom mensen vier decennia na de release nog steeds naar de film gaan kijken en dat de confrontatie tussen slechterik Leatherface (Gunnar Hansen) en damsel in distress Sally (Marilyn Burns) nog steeds over de tongen gaat. “Ik wist dat Chain Saw iets speciaals was. Maar dat ik er vandaag nog steeds over spreek tegen een publiek dat de film pas ontdekt, verbaast me wel. Ik had nooit durven hopen dat ik zo’n tijdloze en relevante prent had gemaakt.”

Wat had u dan voor ogen toen u destijds aan de productie begon?

TOBE HOOPER: “Ik wilde in ieder geval een film maken die nog niemand gemaakt had. En waarin de slechterik in de personages zelf zat. Er waren wel al films over Jack The Ripper geweest, maar dat idee van de mens als monster werd in Chain Saw onderzocht zoals het nog nooit eerder was gebeurd. Ik wist dus wel dat het behoorlijk scary zou zijn.”

Het eindresultaat werd meteen een nieuwe standaard in de griezelcinema. Kan u die verwezenlijking zelf verklaren?

“Het moest een échte horrorfilm worden. In mijn ogen was vooral de griezelige sfeer belangrijk, méér dan het bloed en de gruwel. De morbide beelden van dode dieren en menselijke skeletten, de rauwe boeman, en al die andere dingen die je tijdens je jeugd instinctief bang maakten, daar zit de angst in. Chain Saw is opgebouwd als als een nachtmerrie, waar je voortdurend probeert uit te geraken, maar steeds weer wordt ingezogen. Het is horror waarvan je niet kan wegrennen.”

Bent u ooit bang geweest dat u het succes en de kwaliteit van Chain Saw nooit meer zou kunnen evenaren?

“Ik lig er niet meer wakker van dat ik altijd bekend zal staan als de regisseur van Chain Saw. Vroeger was dat anders. Ik kon ook andere dingen en wou dat mensen dat wisten. Momenteel ben ik bezig aan een film die niet binnen het horrorgenre valt, maar ik besef dat er bij de première sowieso naar mijn ouder werk verwezen zal worden. Het is een beetje zoals bij Orson Welles en Citizen Kane: als je eerste film zó lovend ontvangen wordt, zullen de verwachtingen altijd hoog blijven.”

Er zijn inmiddels ook een boel sequels, prequels en remakes van The Texas Chain Saw Massacre gemaakt, maar geen enkele had de impact als de originele film. Hoe komt dat, denkt u?

“Er is maar één remake die – ook al waren er een aantal verschillen – even goed was als het origineel. Dat is Sorcerer, William Friedkins remake van Wages of Fear (Le salaire de la peur) van Henri-Georges Clouzot. Dat was geen fletse kopie van het origineel. Andere remakes zijn gewoon een exponent van de business side van de filmindustrie. Ze willen het momentum van het origineel opnieuw scheppen en hopen evenveel tickets te verkopen.”

U klinkt een beetje gefrustreerd, als u dat zo zegt.

“Op zich heb ik daar geen bezwaar tegen, maar er gaat wel bijna altijd een deel van de waarde verloren. De laatste Chain Saw-remake, Texas Chainsaw 3D, was een uitzondering, want die film toonde wel respect voor het origineel. Maar alle films die volgden na The Texas Chainsaw Massacre 2 (die Hooper zelf regisseerde, nvdr.), verloren de context van de eerste film uit het oog. Eén van die titels probeerde de Illuminati en Leatherface te verbinden, maar ik zie niet hoe dat zou kunnen werken.”

Over remakes gesproken: wat denkt u van de remake van Poltergeist die momenteel in de pijplijn zit?

“Dat kan ik niet zeggen. Ik ben er niet bij betrokken, ik weet er niets over, en ik heb de film nog niet gezien.”

Hoe kijkt u vandaag naar de originele Poltergeist terug?

“Hoe bedoel je juist?”

Een van de grote vragen blijft in welke mate de film het creatieve kindje van Steven Spielberg was.

“Hij heeft het scenario geschreven en ik heb de film geregisseerd. Maar ik ben het inmiddels beu om dat keer op keer uit te leggen. Wat er ook over wordt geschreven, het is nooit helemaal accuraat. Maar Steven is nog steeds een vriend, en ik heb nog met hem samengewerkt toen ik in 2001 de pilootaflevering van Taken regisseerde, een sciencefiction-miniserie die Steven produceerde. Die samenwerking is heel goed en aimabel verlopen.”

Heeft u ooit het gevoel gehad dat u bij Poltergeist of bij andere studiofilms niet dezelfde creatieve controle had als bij uw eerste films? Toen was u zelf vaak verantwoordelijk voor de montage, voor de soundtrack, noem maar op.

“Ik mag eigenlijk niet klagen over een gebrek aan controle, al zijn er natuurlijk uitzonderingen die de regel bevestigen.”

Over welke films gaat het dan?

“Er was bijvoorbeeld een film waarbij de producer twee shots wilde omwisselen in de montage. Ik heb toen een essay van maar liefst dertig pagina’s moeten schrijven om uit te leggen wat het psychologische effect voor de kijker zou zijn als we de volgorde veranderden om de producer te overtuigen. Ik heb misschien vroeger misschien vaak geklaagd, maar eigenlijk heb ik ook binnen het studiosysteem altijd mijn eigen ideeën kunnen doordrukken.”

Toen u tijdens uw tienerjaren uw eerste films begon te maken, moest u nog geen rekening houden met de wensen van producers of studiobonzen. Heeft u in die periode eigenlijk ooit gedacht dat u later géén professionele filmmaker zou worden?

“Nee. Ik wil niet arrogant klinken, maar ik had gewoon geen andere keuze. Voor elke andere baan was ik volledig onbekwaam geweest. Ik ben drie weken plaatsaanwijzer geweest in een lokale bioscoop, maar ik was verschrikkelijk. Films maken was het enige dat ik echt kon. Het was dat of blut blijven. Maar ik heb geluk gehad. Ik was nog erg jong toen ik al tv-commercials en documentaires kon maken, ook al deed ik dat enkel om later bioscoopfilms te kunnen draaien.”

En dat waren erg vaak horrorfilms. Wat trekt u zo aan in dat genre?

“Wel, ik trok het horrorgenre blijkbaar aan. The Texas Chain Saw Massacre was zo’n groot succes in 1974 dat het me lukte om te doen wat ik destijds voor ogen had: mezelf van een plaats verzekeren in de filmindustrie. En als je goed bent in horrorfilms maken, zijn dat ook de aanbiedingen die je krijgt.”

Nu klinkt het haast alsof u niet zo’n horrorfan bent.

“Oh, maar ik houd erg veel van horror. Ook vandaag nog. Als een studio nu een griezelfilm draait, is dat vaak meer om er geld mee te verdienen dan om een echt goeie film te maken. Maar je kan de twee combineren.”

 

Welke moderne horrorfilms vindt u dan wel goed?

“Mijn definitie van horror is erg breed. Voor mij was Melancholia, van Lars von Trier, bijvoorbeeld een echte horrorprent. Een hele goeie trouwens, ik ben er dol op. Het gaat over de belangrijkste zaken die er zijn: leven en dood. Ik was ook weg van Valhalla Rising, van Nicolas Winding Refn. Een erg verontrustende film, maar wel kunst. En dat is wat goede horror én goede cinema moet zijn.”

Refn maakt er geen geheim van dat The Texas Chain Saw Massacre de reden is waarom hij films begon te maken. Hij is lang niet de enige regisseur op wie u die invloed hebt gehad. Wat is het grootste compliment dat een collega-filmmaker u ooit heeft gegeven?

“Als iemand als Refn zegt dat hij beïnvloed is door je werk, doet je dat wel wat. Maar ook in de seventies was dat al zo: ik ben goed bevriend geraakt met William Friedkin, de regisseur van The Exorcist en een aantal andere regisseurs. Maar wat het grootste compliment is? Dat zou ik niet zo uit het hoofd kunnen zeggen.”

Op uw masterclass tijdens Offscreen vertelde u dat regisseurs als Ridley Scott en Stanley Kubrick hun eigen filmprint van The Texas Chain Saw Massacre kochten. Dat is toch iets erg speciaals, niet?

“Zeker. Stanley heeft me zelfs verteld dat hij Chain Saw gebruikte om het horrorgenre te bestuderen, als voorbereiding op The Shining. Maar er zijn nog andere regisseurs die hun eigen kopie kochten, en de film zit in de permanente collectie van het Museum of Modern Art in New York. Ze hebben me verteld dat het de enige film is die twee keer in de Quinzaine des Réalisateurs in Cannes heeft gespeeld, in 1975 en in 2014. De vertoning tijdens het vorige festival was echt fantastisch. Zo’n dingen maakt het allemaal de moeite waard.”

Wat ik persoonlijk een fantastische vertoning hier op het festival vond, was die van Eaten Alive. Ik vind het een beetje jammer dat die film wat vergeten is binnen uw oeuvre.

“Tja, veel van mijn films worden pas vier of vijf jaar nadat ze in de bioscoop uitkomen, ten volle gewaardeerd. Soms duurt het zelfs nog langer. Eaten Alive was de eerste aanbieding die ik kreeg na het succes van Chain Saw, dus ik dacht: “Laat ik dit maar doen.” Het was een andere film dan Chain Saw. Een ander kleurenpalet, een andere sfeer, … Dus het eindresultaat had niet hetzelfde effect bij de release. Maar na verloop van tijd bereikte Eaten Alive mensen die de film wel naar waarde wisten te schatten. Ik vind dat ook niet zo erg. Ik ben al erg blij dat ik gewoon de kans krijg om films te maken. Ik doe het nu al erg lang. Het is mijn leven geworden. Dus ik mag niet klagen (lacht).”

@Ewoud51