De hele wereld kijkt de komende weken naar Brazilië.  Het land van de samba ontvangt namelijk 32 landen die een potje voetbal komen spelen. We gaan ons niet wagen aan pronostieken (go Red Devils!), maar wel aan een vluchtige autopsie van de Braziliaanse cinema. Een filmcultuur rijk aan wulpse vrouwen, beeldenstormers, seks en enthousiast filmtalent. O cinema do Brasil in vogelvlucht!

 Chanchada

Terwijl in Hollywood de intrede van het geluid zorgde voor de opmars van de musical, bestormden in Brazilië tijdens de jaren dertig een hele resem lichtvoetige muzikale komedies de bioscoopzalen.  Ze werden Chanchada’s gedoopt en werden bevolkt door bekende sterren. De films waren immens populair door hun simpele ingrediënten: liefdevolle koppeltjes, criminele snoodaards, dwaze sidekicks en swingende carnavaldeuntjes. Het genre bleef oppermachtig tot de jaren vijftig.

Aanraders: Alô, Alô, Brasil (1935), Carnaval no Fogo (1949)

https://www.youtube.com/watch?v=HszY7lSCVAs

 

Carmen Miranda

Uit de Chanchada-traditie ontsproot een van Brazilië’s meest populaire samba-en filmiconen uit de naoorlogse periode: Carmen Miranda. Na een optreden in vijf Braziliaanse films verhuisde de zingende en dansende schone naar Hollywood. De Amerikanen zagen potentieel in haar exotische look, flink tegen de zin van de Brazilianen. Nooit meer slaagde iemand er in om een fruithoed zo stijlvol te dragen als Miranda.

Aanraders: Alô Alô Carnaval (1936), Down Argentine Way (1940), Copacabana (1947)

 

Cinema Novo

Vanaf de jaren zestig maakte de Braziliaanse cinema een radicale ommekeer. Onder invloed van het Italiaanse neorealisme en de Franse Nouvelle Vague begon een select groepje filmmakers de politiek geëngageerde Cinema Novo-stroming. Vanuit intellectuele overwegingen vielen de films die tot de stroming behoorden genadeloos de sociale ongelijkheden in het land aan. Realisme en filmische innovatie behoorden tot de kenspreuk. Het leverde enkele straffe films op, met Glauber Rocha als essentiële vertegenwoordiger.  Het ontdekken waard.

Aanraders: Os Cafajestes (1962), Vidas sêcas  (1963), Deus e o diabo na terra do sol (1964), Terra em Transe (1967)

https://www.youtube.com/watch?v=3mkJJjf0oxg

 

Pornochanchades en nieuw realisme

Cinema Novo was voor de modale Braziliaan toch iets te serieus. In de jaren zeventig won het genre van de pikante sekskomedie dan ook aan populariteit. De films werden gemaakt met een pietluttig budget en werden gesmaakt omwille van de talrijke blootscènes. Maar er was ook nog ruimte voor de betere film. Cineasten toonden interesse in het leven van straatjongeren, de politie, de misdaad en het gevangenisbestaan. Het resultaat was soms hard om te aanschouwen.

Aanraders: Mulher Objeto (1981), Pixote (1980), Kiss of the Spider Woman (1985)

https://www.youtube.com/watch?v=Wog5hc-dXY8

 

Recente cinema

Brazilië is sinds de jaren negentig een zeer vruchtbare grond voor talentvolle regisseurs die zich stevig doen gelden in cinemaland. Namen als Walter Salles, Fernando Mereilles en José Padilha klinken als een klok. Net als de beeldenstormers van de Cinema Novo richten ze hun kritische pijlen op thema’s als sociale onrust, armoede, sloppenwijken, droogte en honger. Grootste verschil met de school van Rocha is dat deze filmmakers wel een neus hebben voor aantrekkelijke en toegankelijke cinema. Iets dat ze in Hollywood ook hebben gemerkt.

Aanraders: Central do Brasil (1998), Cidade de Deus (2002), Tropa de Elite (2007), Linha de Passe (2008)

 

@TheJimeister