Het brein van Anomalisa-maker Charlie Kaufman werkt op een volstrekt unieke golflengte. Hieronder geven we je een paar staaltjes van zijn kunnen.

Being John Malkovich (1999)

John Malkovich vertelt: “Toen ik het scenario van Being John Malkovich had gelezen, was ik diep onder de indruk, maar ik had ook een zeker voorbehoud. Dus belde ik die Charlie Kaufman op met een dubbel voorstel. Wat als we die film zouden maken met een andere acteur dan mezelf? En of het hem zou interesseren om een script over Howard Hughes onder handen te nemen? Hij antwoordde twee keer nee.”

Nu moet je weten dat Kaufman op dat moment volstrekt onbekend was en dat zijn carrière als scenarist niet van de grond kwam. Uiteindelijk heeft het trouwens nog meer dan 5 jaar geduurd voor Spike Jonze Being John Malkovich onder zijn hoede nam, maar de rest is geschiedenis.

 

Human Nature (2001)

Ik geef het graag toe, ik ben dol op Patricia Arquette sinds ik haar in Cannes mocht ontmoeten voor Human Nature. Daarin speelt ze een jonge vrouw die lijdt aan hirsutisme. Ze staat met andere woorden vol haar, en ze moet zich sinds haar vroege puberteit dagelijks van top tot tenen scheren om er niet als een oerang-oetan bij te lopen. Tot overmaat van ramp is haar lief (Tim Robbins) een wetenschapper die totaal niks van de natuur en haar walgelijk lijf moet weten. En dan treffen ze in de bossen een kerel aan (Rhys Ifans) die opgegroeid is in de wildernis.

Leuk om te weten: het haar dat Arquette op haar lijf draagt, is echt mensenhaar. En om haar schaamstreek te bedekken, nam ze een ongebruikte valse baard van Ifans, knipte die in stukken en kleefde die op haar kruis. Echte toewijding!

 

Adaptation. (2002)

In den beginne was het een boek. Met name Susan Orleans non-fictie bestseller The Orchid Thief. Op het witte doek veranderde het verhaal over orchideeëndieven echter in een bizar relaas over een tweeling (twee keer Nicolas Cage) die kampt met een stevige writer’s block.

We laten het Kaufman graag zelf uitleggen: “Het uitgangspunt ligt heel dicht bij wat er echt is gebeurd. Ik werd ingehuurd om een getrouwe adaptatie te schrijven van het boek The Orchid Thief en slaagde er maar niet om er een deftig script uit te distilleren. Na een maand of vijf heb ik dan beslist om mezelf in het script te schrijven, omdat ik niet zag hoe ik anders verder moest. Die vijf maanden waren een periode van diepe depressie voor mij. Echt waar, ik zwans niet.”

 

Confessions of a Dangerous Mind (2002)

In de jaren 60 en 70 maakte Chuck Barris naam met tv-shows als The Dating Game en The Gong Show. Zijn autobiografie viel echter vooral op omdat hij beweerde dat hij behalve tv-producent en –presentator ook CIA-agent was en dat hij in die hoedanigheid tientallen staatsvijanden en spionnen om het leven heeft gebracht. Verbluffende waarheid of bizar verzinsel, dat is de vraag.

Of zoals debuterend regisseur George Clooney het zegt: “Ik heb mijn eigen mening maar ik vertel die liever niet. Het lijkt me beter dat iedereen zijn eigen antwoord formuleert op basis van mijn film. Omdat die onwetendheid er is, kon ik me er ook meer mee amuseren. Het idee dat hij echt gemoord heeft voor de CIA is fascinerend, maar het idee dat hij het allemaal verzonnen heeft, vind ik eigenlijk nog fascinerender. Vooral in Amerika hebben ze het er moeilijk mee dat die vraag onbeantwoord blijft. Het grappige is dat de CIA toen de film uitkwam expliciet verklaarde dat ze nooit iemand als moordenaar zouden inschakelen. Waardoor iedereen plots dacht ‘Hmmm, misschien heeft hij dus echt voor hen gewerkt!’”

https://www.youtube.com/watch?v=z5YvlQddXEY

 

Eternal Sunshine of the Spotless Mind (2004)

“Boy, if I could meet someone new”, schrijft hoofdpersonage Joel Barrish (Jim Carrey zoals u hem nog nooit zag) in het dagboek dat hij overal met zich meeneemt. Joel is groot van gestalte maar vanbinnen komt de schuchtere en introverte man nauwelijks boven een tuinkabouter uit. En dan ontmoet hij de — letterlijk — kleurrijke Clementine Kruczynski (Kate Winslet).

Volgens Kaufman is Eternal Sunshine of the Spotless Mind gemaakt voor dvd: “Je moet de film meer dan één keer bekijken, want bij het begin mis je informatie die je eigenlijk nodig hebt om bepaalde thema’s te begrijpen. Wat er aan de hand is als Joel en Clementine elkaar ontmoeten op de trein, bijvoorbeeld. Als je die scène achteraf opnieuw bekijkt, ziet hij er plots compleet anders uit.” Wijze woorden.

 

Moral Orel (2006)

In Vertigo kan je deze maand lezen dat Anomalisa, Kaufmans geweldige nieuwe film, er in wezen gekomen is door toedoen van Dino Stamatopoulos. De man is niet alleen een getalenteerde comedy-schrijver (onder andere voor Conan O’Brien en Saturday Night Live), hij heeft ook een animatiestudio die bekend staat om series die uit de band springen. Dingen zoals Moral Orel bijvoorbeeld, een stop-motionreeks over een student die in een — fictief — diep religieus stadje woont en zichzelf in nesten werkt omdat hij de dogma’s tot het extreme doortrekt.

Kaufman raakte erbij betrokken toen hij Stamatopoulos leerde kennen en zei dat hij een goed idee had voor een episode. “Hij kon de aflevering niet zelf schrijven”, vertelt Stamatopoulos, “maar hij stelde voor dat ik haar zou uitwerken. Hij had het idee gekregen toen zijn echtgenote een paard kocht van een vrouw. En die vrouw had het paard verkocht omdat ze had geconstateerd dat ze meer van dat beest begon te houden dan van Jezus.”

https://www.youtube.com/watch?v=sFFUZJX-dGk

 

Synecdoche, New York (2008)

Na het grote succes van Eternal Sunshine of the Spotless Mind achtte Kaufman de tijd rijp om eindelijk zijn grote droom te vervullen: regisseren. Hij koos daarvoor het meest ambitieuze idee dat hij ooit had verzonnen, over een man (Philip Seymour Hoffman) die zijn hele leven in een toneelvoorstelling giet en New York nabouwt in een gigantische hangar. Synecdoche, New York werd in 2008 op het filmfestival van Cannes onthaald op een staande ovatie… en verdween vervolgens in de vergetelheid. Een meesterwerk volgens sommigen, een volstrekt onbegrijpelijk ding volgens veel anderen.

De opzet, legt Kaufman uit, was om een film te maken zonder vertelstem: “De verhalen die ik vertel, gaan over het innerlijke leven van mensen, en het valt niet mee om dat in een film uit te werken. Meestal gebruik je daarvoor een voice-over. In Synecdoche, New York wou ik het zonder doen, het innerlijk van mijn hoofdpersonage veruitwendigen in het landschap van zijn leven, in zijn interacties met andere mensen, in de dingen die hem overkomen en in de surrealistische kanten van het verhaal. Op die manier wou ik een emotioneel landschap creëren.”

 

@RubenNollet