Paul Verhoeven wilde al lang een film over Jeanne D’Arc maken, maar zo’n duur epos krijg je niet meteen gefinancierd. In het non-fictieboek Immodest Acts: The Life of a Lesbian Nun in Renaissance Italy van de historica Judith C. Brown – over de 17^e eeuwse lesbische non Benedetta Carlina (1590 – 1661) – stootte hij echter op gelijkaardige thema’s: religieuze visioenen, kerkelijke politiek, een sterke vrouwelijke protagonist en een door mannen gevoerd proces tegen één vrouw. Grote slagveldscènes waren niet aan de orde en dus is het niet onmogelijk dat de Nederlandse regisseur Benedetta bewust of onbewust als een budgettair haalbare vervangfilm zag.

In de intro wordt de jonge Benedetta Carlini (Virginie Efira) door haar ouders aan een klooster in het Toscaanse Pescia ‘geschonken’. Jaren later krijgt de non visioenen over demonen – al dan niet toevallig na de komst van de wereldse Bartolomea (Daphne Patakia). Omdat Benedetta’s visioenen steeds grotesker worden, krijgt ze kamerarrest en stelt de abdis (Charlotte Rampling) Bartolomea aan als haar gezel. Intussen bereiken verhalen over de visioenen van Benedetta de pauselijke nuntius (Lambert Wilson).

Of Benedetta echt een schandaalfilm is, moet ieder voor zich uitmaken. In vergelijking met het unieke The Devils van Ken Russell is Verhoevens film echter heel braaf. Je gelooft de Nederlander ook wanneer hij beweert dat hij nooit heeft willen provoceren – tenzij je een lesbische liefdesscène en wat frontaal naakt choquerend vindt, natuurlijk. De hamvraag blijft: is Benedetta even sterk is als Verhoevens vorige film Elle? Jammer genoeg niet.

Een van de problemen is dat je als toeschouwer nooit echt supportert voor Benedetta. Ze is immers zo onbetrouwbaar als Sharon Stones personage in Basic Instinct. Gelooft ze haar visioenen echt of speelt ze een politiek-religieus spelletje? Verhoeven toont haar visioenen heel gedetailleerd, maar ondermijnt ze tegelijkertijd. In Basic Instinct bekeek je Stone tenminste nog vanuit het standpunt van Michael Douglas’ bloedgeile flik, maar in Benedetta is er geen enkel personage waarmee je je kunt identificeren. Haar minnares Bartolomea is opportunistisch, de moeder-overste volgt de politiek van de dag als een dolgedraaide windhaan en de nuntius is een Vaticaanse Harvey Weinstein. Sympathie hoeft niet in een melodrama, empathie wel.

Een ander obstakel is dat Verhoeven hier in tegenstelling tot in Elle allesbehalve subtiel uit de hoek komt. Subtiliteit was nooit zijn sterkste kant, maar hier gaat hij echt met de voorhamer te werk. Die aanpak levert een paar hilarische momenten op, maar het valt te betwijfelen of Verhoeven het satirische in Benedetta ook zo extreem humoristisch bedoelde. En dan is er nog het rechttoe rechtaan Nederlands bloot à la Turks Fruit, dat anno 2021 dat nogal gedateerd overkomt.

Toch kun je Verhoeven niet aanwrijven dat hij een saaie film heeft gemaakt. Benedetta verveelt geen moment, het verhaal wordt via zijn old school regie glashelder verteld en zijn frontale aanvallen op religie en de katholieke kerk zouden bij Luis Buñuel zeker een schaterlach hebben opgeleverd.

Het werk van Verhoeven is altijd te nemen of te laten. Aan jou de keuze.

>>Klap

Historisch drama van Paul Verhoeven over een lesbische non die in het Italië van de 17^e eeuw haar klooster in rep en roer bracht, om vervolgens de pauselijke nuntius te provoceren. Voelt aan als Jeanne D’Arc in een klooster, maar dan met wat Nederlands bloot, een portie satire en een laagje Basic Instinct.

Regie Paul Verhoeven
Cast Virginie Efira, Charlotte Rampling, Lambert Wilson
Speelduur 2u07
Vanaf 8 september in de bioscoop