21.09.2023
Belgisch filmicoon Chantal Akerman inspireert hedendaagse kunstenaars in Antwerps FOMU
‘Ik heb niet geprobeerd een compromis te vinden tussen mezelf en anderen. Ik heb gedacht dat hoe specifieker ik ben, hoe meer ik het algemene aanspreek’ – Chantal Akerman
Her Voice – Echoes of Chantal Akermanpresenteert foto- en videowerken van zeven hedendaagse kunstenaars, geïnspireerd door de Belgische filmmaker Chantal Akerman. Manon de Boer, Moyra Davey, Gabby Laurent, Frida Orupabo, Joanna Piotrowska, Collier Schorr en Carmen Winantonderzoeken wat het vandaag betekent om vrouw, kunstenaar, moeder, dochter of geliefde te zijn.
Tot op heden blijft Chantal Akerman (BE, 1950-2015) een belangrijke inspiratiebron voor kunstenaars. Haar stem is tegelijkertijd krachtig en onderzoekend. Als kunstenaar vertrekt Akerman steeds vanuit persoonlijke ervaringen en bespiegelingen over seksualiteit, familie en trauma, intimiteit en beklemming. Haar radicaal kwetsbare aanpak was baanbrekend in de film- en kunstwereld van de jaren 1970. Een halve eeuw later beschouwen velen Akermans benadering nog steeds als een onverminderd krachtig feministisch gebaar. Vorig jaar riep het British Film Institute haar feministisch meesterwerk Jeanne Dielman, 23, quai du Commerce, 1080 Bruxelles (1975) uit tot beste film aller tijden.
Her Voice brengt nieuw en recent werk samen van zeven toonaangevende kunstenaars. Sommigen van hen refereren in deze tentoonstelling aan specifieke werken en ideeën van Akerman die hun kunstenaarschap hebben beïnvloed. Manon de Boer en Moyra Davey, maar ook Collier Schorrdie Akermans sensuele film Je, tu, il, elle(1974) vertaalt naar een ballet waarin ze zichzelf voor het eerst blootgeeft. In een nieuwe installatie zet Carmen Winant de relatie met haar moeder centraal, net zoals Akerman ooit deed. Andere verwijzingen zijn implicieter. Zo maakt Joanna Piotrowskapsychologisch geladen werk over familiedynamiek en huiselijke beklemming. Frida Orupabo en Gabby Laurent geven een hedendaags antwoord op de feministische vraagstukken uit Akermans films.
Her Voice laat zien hoe Akermans persoonlijke benadering, radicale ideeën en feministische kritiek voortleven in de hedendaagse kunst.
Bij deze tentoonstelling vertoont Cinema Lumière verschillende films van Chantal Akerman en andere kunstenaars. Op 23 februari 2024 organiseert FOMU een nocturne in samenwerking met het feministische kunstenaarscollectief Dis Mon Nom. Ook op andere plekken is er aandacht voor Akermans werk en nalatenschap, waaronder Contour Biënnale (Mechelen) en Argos (Brussel). In het voorjaar van 2024 organiseren BOZAR en Cinematek (Brussel) een retrospectieve.
7 Kunstenaars
Film, fotografie en schrijven zijn nauw met elkaar verweven in het werk van de New Yorkse kunstenaar Moyra Davey (US, 1958). De film Hemlock Forest is een eigenzinnige hommage aan Chantal Akerman. Ze draagt een openhartig essay voor, waarin ze haar kunstenaarschap, haar maakproces en de relaties in haar leven overdenkt.
Manon de Boer (IN, 1966) is geïnteresseerd in film als medium en materiaal. In videowerken, installaties en performances onderzoekt ze de beleving van tijd en ruimte. Ook taal is een belangrijk interessegebied. FOMU toont de installatie For C.A. (Her Voice),een sculptuur van 16mm-film gecombineerd met een stemopname van Chantal Akerman. In het recente werk Polaroids is gemaakt rond de vraag ‘Welke stemmen dragen we mee in ons lichaam en denken? De Boer maakte dit werk samen met choreograaf en danser Latifa Laâbissi.
Voor de Londense kunstenaar Gabby Laurent (UK, 1985) zijn het feminisme en de performancekunst van de jaren 1960 en 1970 een belangrijke inspiratiebron. Aan de hand van haar eigen lichaam onderzoekt Laurent thema’s als controle en zelfbeschikking, moederschap en zorg. In het werk Falling bindt Laurent de strijd aan met de zwaartekracht. Ze is geïnteresseerd in de verschillende betekenissen van vallen: falling in love, falling pregnant. Maar ook: vallen en falen, controle verliezen.
De Noors-Nigeriaanse kunstenaar Frida Orupabo (NO, 1986) maakt indringende portretten waarmee ze de representatie van Zwarte vrouwen onderzoekt. Sinds 2013 verzamelt ze beelden uit uiteenlopende bronnen: van koloniale en etnografische archieven tot medische handboeken en erotische tijdschriften. Orupabo ontleedt de beelden laag voor laag en stelt ze opnieuw samen. Haar gefragmenteerde collages tonen de sporen van het verleden en laten zien hoe elk vrouwenbeeld een constructie is.
Joanna Piotrowska (PL, 1985) is gefascineerd door menselijk gedrag, machtsverhoudingen en familiedynamieken. In haar werk onderzoekt ze het spanningsveld tussen controle en intimiteit, geweld en zelfbescherming. Haar foto’s zijn vaak verontrustend. Ze suggereren een verhaal zonder het te verklaren. De poses van de afgebeelde mensen verraden een onderhuidse spanning.
Collier Schorr (US, 1963) is geïnteresseerd in identiteit, seksualiteit en gender. In haar werk onderzoekt ze sociale constructies als heteronormativiteit en mannelijkheid, en stelt ze ter discussie. FOMU toont een nieuw videokunstwerk waar ze sinds 2019 aan werkt. Het kunstwerk is een hedendaagse interpretatie van Akermans film Je, tu, il, elle (1974), een intiem relaas van een jonge vrouw, met Akerman als regisseur en protagonist.
Carmen Winant (US, 1983) onderzoekt de geschiedenis van vrouwenemancipatie. Ze verzamelt archiefbeelden en stelt vastgeroeste ideeën over vrouwen en de zeggenschap over hun lichamen ter discussie. In de collage ‘My Mother and Eye’ verkent ze de relatie met haar moeder.
