De boeken van Dennis Lehane zijn amusant om lezen, maar er gebeurt wel heel veel. Ze adapteren naar het witte doek is dus geen evidente zaak. Maar Clint Eastwood (Mystic River) en Martin Scorsese (Shutter Island) slaagden er mooi in om sterke films uit die verhalen te destilleren – we laten hier The Drop, Michael R. Roskams uitstekende verfilming van het kortverhaal Animal Rescue, buiten beschouwing. Ben Affleck deed een verdienstelijke poging met Gone Baby Gone, hoewel die film wat gebukt ging onder ritmische en structurele problemen. Het betrof echter Afflecks regiedebuut en kinderziektes in een vrij intelligente eerste film worden gemakkelijk vergeven. Het succes van The Town en vooral Argo zal wel de reden geweest zijn waarom Affleck opnieuw Lehane mocht bewerken. Deze keer gaat het om Live by Night, het tweede deel van Lehanes Coughlin-trilogie.

Live by Night vertelt zo’n 20 jaar uit het leven van Joe Coughlin (Affleck dus), de zoon van een politie-inspecteur (Brendan Gleason). Joe stapt na zijn militaire dienst tijdens WO I in de misdaad, ook al ziet hij zichzelf vreemd genoeg niet als een volbloed gangster. Maar na een gevangenisstraf van drie jaar besluit hij dan toch om full time voor de Italiaanse maffia te gaan werken. Al was het maar om zich te wreken op de voornaamste concurrent van de Italianen, een Ierse gangster die zijn liefje vermoordde. Joe trekt naar Tampa waar hij tijdens de Drooglegging de heerschappij in de dranksmokkel weet op te eisen. Maar de wonderboy blijkt een softie die het niet over zijn hart kan krijgen om een psychisch gebroken jongedame (Elle Fanning), die een obstakel vormt bij de bouw van een enorme casino, uit te schakelen. Waardoor hij in ongenade valt bij de maffia.

Deze korte samenvatting bevat niet eens de helft van de wendingen die het verhaal bevat. Om toch zoveel mogelijk gebeurtenissen uit het boek te tonen in bijna 130 minuten heeft Affleck zijn toevlucht genomen tot een voice over. Het is geen vertelstem die de film een bepaalde toon geeft zoals in de films van Scorsese, maar eerder een trucje om sneller door het lange verhaal te gaan. Daardoor voelt de film op bepaalde momenten wat overhaast aan.

Denk vooral niet dat Live by Night een vreselijke film is. Zeker niet. Je amuseert je wel met deze heel klassieke gangsterprent. De actie mag er zijn en de fotografie is ronduit geweldig. Maar je voelt dat er hier en daar wat mankeert, hapert of niet werkt. Neem nu de seksscène tussen Affleck en Zoe Saldana. Clichématiger kan het niet. Maar de Bonnie & Clyde-achtige achtervolgingsscène in het eerste half uur en de finale zijn dan weer sterke momenten.

Wat is dan het grootste probleem? Het project was oorspronkelijk bedoeld als een stervehikel voor Leonardo DiCaprio. Maar hij besloot uiteindelijk enkel als producer te fungeren en de hoofdrol door te geven aan Affleck. Die zag een geweldige kans om als regisseur een echte Warner-gangsterfilm te maken. Maar met een vrij groot budget van zo’n 65 miljoen dollar, 20 miljoen meer dan dat van Argo, werd hij quasi ‘gedwongen’ om toch de hoofdrol te spelen. Zelfs indien hij er geen zin in zou gehad hebben, dan nog zou Warner zijn naam boven de titel hebben geëist. Alleen… hij blijkt de foute keuze voor de rol van Coughlin.

Affleck is een beperkt acteur die het nobele van zijn gangsterpersonage veel te veel aandikt. Als regisseur laat hij Joe bovendien strijd voeren tegen mensen die zowel innerlijk als uiterlijk nog duizend keer boosaardiger zijn dan hijzelf: ontaarde leden van de Ku Klux Klan, een masochistische pedofiel, achterbakse bejaarden en een sadist met een hazenlip. Joe blijft altijd sympathiek, toont nooit een moment van echte agressie, houdt van zijn bloedmooie vriendinnen, ook al verraden ze hem, en blijft koelbloedig tegenover de grootste smeerlappen. Affleck mist de mix van charme en ongemakkelijk makende kilheid van de dubieuze gangster die Gabriel Byrne vertolkte in Miller’s Crossing.

Maar laten we niet te negatief zijn. Al wie fan is van klassieke gangsterfilms zal zich best vermaken. Voor een echt geslaagde adaptatie van dit verhaal zullen we echter op de remake moet wachten. Afspraak tot over 20 of 30 jaar?

>>Klap

Acteur-scenarist-regisseur Ben Affleck levert met zijn tweede Dennis Lehane-adaptatie een klassieke Warner-gangsterfilm af over de op- en ondergang van een nobele gangster in Florida. Affleck hield duidelijk van Once upon a Time in America en Road to Perdition.

Regie Ben Affleck
Cast Ben Affleck, Zoe Saldana, Sienna Miller
Speelduur 2u09
Vanaf 18 januari in de bioscoop