Je kan deze maand in de zalen terecht voor twee eigenzinnige westerns: The Hateful Eight en The Revenant. Tijd dus voor de eigenzinnige Vertigo-redactieleden om hun Stetson af te stoffen, in het zadel te kruipen en hun favoriete genregenoten te delen!

Ewoud Ceulemans doet uit de doeken waarom Drive (2011) van Nicolas Winding Refn een western is.

Natuurlijk is The Searchers een geweldige film. En ja, The Good, the Bad & the Ugly is een meesterwerk. En dan heb ik het nog niet gehad over Unforgiven, Dead Man en The Assassination of Jesse James by the Coward Robert Ford. Maar de coolste western ooit heet Drive.

Want ook al draait het meesterwerk van Nicolas Winding Refn niet om gunslingers in een dorpje op de uitgestrekte prairie en is er in geen velden of wegen een indiaan te bekennen, Drive is onmiskenbaar een western. Ryan Goslings hoofdpersonage, een naamloze stuntchauffeur die doorgaans simpelweg Driver wordt genoemd, is een hedendaagse incarnatie van Clint Eastwoods The Man with No Name. Een zwijgzame outlaw, met een tandenstoker die achteloos uit zijn mond bungelt, die zijn weg zoekt in de wildernis die Los Angeles heet: the wild west anno 2011.

Een ferme knipoog naar de spaghettiwesterns van Sergio Leone dus, bevolkt door mysterieuze eenzaten zonder enige achtergrond. Maar ook de klassieke western – denk aan de films van John Ford – hebben Refn en scenarist Hosseini Amini grondig bestudeerd. Net als in pakweg The Searchers of My Darling Clementine neemt Driver de nobele taak op zich om een onschuldige jongedame (Carey Mulligan) te beschermen van alle criminelen die het westen zo wild maken. Die nobele ingesteldheid is meteen ook het enige wat hem onderscheidt van de slechteriken, want als outlaw neemt ook hij het niet al te nauw met de regels van de wet. Voor zover die regels gelden in de wildernis.

Die parallellen met de klassieke westerns benadrukt Refn ook in zijn beeldvoering. Centraal staat daarbij een heel eenvoudige symboliek: de dame benadrukt de veiligheid van de beschaving, de mannelijke (anti)held balanceert (vaak nogal ongemakkelijk) op de rand tussen beschaving en wildernis. Ford benadrukte die metafoor door zijn vrouwelijke personages steeds binnenskamers te plaatsen, terwijl zijn cowboys steeds hun blik op de eindeloosheid van het onontgonnen landschap hielden.

In Drive uit zich dat op grotendeels dezelfde manier: damsel in distress Irene blijft steeds binnen de veilige muren van haar appartement, terwijl Driver uitkijkt over de chaos in Los Angeles en steeds wordt afgebeeld in hetzelfde frame als zijn favoriete wapen én metgezel – een stalen ros met vier wielen. Tekenend is de dialoogscène in het restaurant waar Irene werkt: wanneer zij aan het woord is, zie je op de achtergrond de gesloten omgeving van dat restaurant. Maar bij een close-up van Goslings personage zie je op de achtergrond, door het raam, de woestenij van het Los Angeles-verkeer. Daar geldt, net zoals op de prairie uit de films van John Ford, de wet van de sterkste.

En de sterkste is natuurlijk Driver, al kan je bezwaarlijk stellen dat het goed afloopt met onze antiheld. Wat ons meteen terugbrengt bij een western van het kaliber Once Upon a Time in the West of Dead Man: in het spel dat de personages uit die films spelen, zijn er geen winnaars, en in Drive ook niet. Refn en Gosling schetsen net als Leone, Eastwood en Jim Jarmusch een woeste wereld, waarin personages hun eigen ethische codes bepalen, en het begrip ‘moraliteit’, op z’n zachtst gezegd, nogal ambigu is. Of zoals Eastwood al zei in Unforgiven: “Deserve’s got nothing do with it.”

Klik hier voor de favoriete western van Ruben Nollet.

@Ewoud51