Met het Hongaarse Son of Saul draait er tegenwoordig één van de meest innemende Holocaustfilms aller tijden in onze zalen. Daarom: een overzicht van wie regisseur László Nemes vooraf is gegaan.

Nuit et Brouillard (1955) van Alain Resnais

Tien jaar na de bevrijding van de concentratiekampen maakte Alain Resnais er al een korte documentaire over. Aan de hand van beklemmende archiefbeelden en een duidende voice-over schept hij een erg aangrijpende inkijk op de horror van toen.

https://www.youtube.com/watch?v=M7CFBQkkk5I

 

Sophie’s Choice (1982) van Alan J. Pakula

“Ich kann nicht wählen” moet één van de meest beklijvende filmquotes ooit zijn. Actrice Meryl Streep won een Oscar voor haar ingetogen prestatie als een fragiele Poolse immigrante in Brooklyn met een verschrikkelijk verleden. Een traag, tragisch drama over de traumatische gevolgen van de Jodenvervolgingen.

 

Shoah (1985) van Claude Lanzmann

Met zijn negen uur en drieëntwintig minuten is Lanzmanns documentaire een stevige kluit. Het werk bestaat voornamelijk uit eerlijke gesprekken met overlevenden, getuigen en Duitsers die meehielpen tijdens de Holocaust (die hij bovendien vaak stiekem filmde). Wie niet genoeg krijgt van de uitzonderlijke gave waarmee Lanzmann mensen ongestoord het vuur aan de schenen legt, kan er ook zijn vier andere documentaires op naslaan. Aan de hand van ongebruikt Shoah-materiaal monteerde hij nog: A Visitor from the Living (1997), Sobibor, 14 October 1943, 4 p.m. (2001), The Karski Report (2010) en The Last of the Unjust (2013).

 

Au Revoir Les Enfants (1987) van Louis Malle

Zonder de wrede gruwel van de concentratiekampen of de getto’s te moeten tonen, weet de Franse regisseur Louis Malle in deze autobiografische prent de sfeer in Frankrijk ten tijde van de Holocaust wonderbaarlijk goed te vatten. Hij focust zich op de vriendschap tussen twee jongens in een kostschool tijdens de winter van 1943-1944 en breit er een aandoenlijk, maar hard verhaal uit over antisemitisme, de angst onder het immer loerende oog van de Gestapo en jeugdige vriendschap. Een stilzwijgend meesterwerk.

https://www.youtube.com/watch?v=rtgRL2RIhXg

 

Schindler’s List (1993) van Steven Spielberg

Voor velen blijft Spielbergs drie uur durende zwart-wit Holocaust-epos dé essentiële film over die donkere periode. Liam Neeson speelt de opportunistische zakenman Oskar Schindler die het leven van zo’n 1200 joden redde door hen aan te nemen in zijn fabriek. Spielberg puurde er een technisch sterke en inhoudelijk gebalanceerde film uit. Aanvankelijk was de regisseur zich erg bewust van de morele kwesties en probeerde hij het project stug van zich af te schuiven. Hoewel hij uiteindelijk toch toegaf, beweert hij tot op de dag van vandaag geen enkele poster en/of dvd-hoes van de met Oscars overladen film te hebben ondertekend.

 

La vita è bella (1997) van Roberto Benigni

De tragikomische parel van Italiaans acteur-regisseur Roberto Benigni is een uitzonderlijke Holocaustfilm waarin evenzeer gelachen als gehuild kan worden. De cineast speelt een vader die de kinderlijke onschuld van zijn zoontje misbruikt om de kampen als een groot spel voor te stellen. Wie zich de beelden nog kan herinneren van de opgewekte filmmaker die over stoelen klautert tijdens de Oscarceremonie van ‘99, zal het niet gek vinden dat dit zonder twijfel de meest energieke Holocaustfilm ooit is.

 

The Pianist (2002) van Roman Polanski

Frans-Pools regisseur Roman Polanski, zelf een overlevende van het getto waarover hij het heeft in deze film, wist met zijn gevoelige prent velen met verstomming te slaan. Adrien Brody speelt er de Pools-Joodse pianist Wladysaw Szpilman, die terechtkomt in een getto in Warschau. Polanski fabriceerde een visueel hoogstandje,  met in de hoofdrol een indrukwekkende Brody. Goed voor de Gouden Palm en drie Oscars.

 

@NielsPutman