Filmtitels beginnen er steeds meer als wetteksten uit te zien, met hoofdstukken, artikelen en paragrafen. Vroeger hadden Hollywood-regisseurs één film nodig om hun verhaal te vertellen, vandaag minstens twee, het liefst drie en als het even kan vier. Maar klopt dat wel? En vooral ook: is daar iets op tegen? (Los van het feit dat Peter Jackson er misschien wel wat over is gegaan door van het relatief dunne The Hobbit drie belachelijk lange films te maken.)

Tekst Ben Van Alboom

Illustratie Xavier Truant

Ik ga niet onnozel doen: ik ben de eerste om Hollywood door het slijk te halen omdat een filmtrilogie vandaag bijna per definitie meer dan drie afleveringen telt — en dan zijn mensen verbaasd dat het er met de wiskundekennis in de VS op achteruitgaat. Maar ik ben ook meestal de eerste om uiteindelijk vier of vijf keer te gaan aanschuiven. Meer nog: er komt een moment in de geschiedenis van elke franchise waarop het plots cool is dat er geen rem meer op lijkt te staan en je bijna teleurgesteld zou zijn als zou blijken dat er geen Fast Eight komt. Of zouden ze hem Vr88m Vr88m noemen? Je merkt: het is niet omdat van iets al zeven afleveringen bestaan dat de inspiratie op is. Al helpt het in sommige gevallen natuurlijk dat er nooit veel inspiratie was to begin with.

Maar in feite is het te makkelijk om Hollywood de schuld te geven van de huidige stortvloed aan sequels en veredelde miniseries. Dan kun je het evengoed op Francis Ford Coppola steken, die uitgerekend in het laatste gouden tijdperk van Hollywood aan de wieg stond van de moderne sequel met The Godfather Part II. Of op Quentin Tarantino, die de trend om films op te splitsen op gang bracht door van zijn stomvervelende pubervehikel Kill Bill twéé stomvervelende pubervehikels te maken. Of op u, omdat u zich er altijd weer door laat vangen. Enfin, op ons dus eigenlijk, want dat laatste deel van The Hunger Games kan er voor mijn part niet snel genoeg komen, en die trailer van Avengers: Age of Ultron zag er toch ook weer niet slecht uit. Waarom iemand naar een nieuwe aflevering van Jurassic Park zou willen gaan kijken, is mij dan weer een raadsel. Zeker nu Richard Attenborough niet meer meespeelt en ze voor werkelijk elk fossiel in de film een beroep moeten doen op cgi.

Tv killed the movie star

Omdat het te makkelijk is om Hollywood van alles de schuld te geven en omdat we het uiteraard niet op onszelf gaan steken, moeten we op zoek naar een andere schuldige. En waarom het onszelf moeilijk maken? Als er één ding is waarop zowel de filmindustrie als elke professionele kruisvaarder op aarde al decennialang alle zonden van Israël afschuift, dan is het televisie. En misschien ook wel een beetje het internet. Maar toch vooral televisie.

De intrede en al snel immense populariteit van het kleine scherm in de jaren vijftig deed het bioscoopbezoek kelderen, en bracht tegelijk de duivel in de huiskamer. Maar dat laatste is voer voor een ander vraagstuk. Televisie had haar populariteit te danken aan een aantal dingen — tante Terry bijvoorbeeld, en wat later ook De PinUp Club op Veronica, de Nederlandse voorganger van National Geographic. Maar in belangrijke mate ook aan ‘de serie’ (v; meervoud: series; een verhaal dat wordt verteld in een aantal opeenvolgende afleveringen).

De ironie is dat de serie, waarmee tv-zenders de ene na de andere bioscoop in de vernieling reden, een genre is dat zo oud is als… de cinema! Al in het begin van de 20e eeuw werden Amerikaanse bioscopen overspoeld door series als The Perils of Pauline (twintig afleveringen, waarvan sommige in — jawel — twee delen) en The Hazards of Helen (119 afleveringen, en daarmee een van de langste bioscoopseries ooit).

Populaire tv-termen vinden soms zelfs hun oorsprong in die movie serials, waarvan de episodes wel eens durfden te eindigen met het beeld van een jonkvrouw die aan een — soms is het zo eenvoudig — klif hangt. Filmmaatschappijen deden niets liever dan reeksen produceren, omdat ze enerzijds relatief goedkoop waren om te maken, en anderzijds ook erg eenvoudig om aan de man te brengen. In plaats van elke week nieuwe verhalen en personages te verzinnen, nieuwe decors in elkaar te timmeren, en het publiek daar dan ook weer telkens voor warm te moeten maken, draaiden ze gewoon constant voort, en de kijker had niet liever.

De opkomst van de geluidsfilm dreef de budgetten echter zwaar naar omhoog en veel productiehuizen gingen overkop. Maar zelfs dan bleven series populair. Ze werden voor het eerst ook opgehangen aan striphelden als Flash Gordon, van wie in de jaren dertig en veertig liefst drie bioscoopreeksen werden gemaakt — van in totaal veertig episodes! Nee, echt, u kunt geen Spider-Man-film meer zien? Probeer u eens voor te stellen wat dat tachtig jaar geleden moet zijn geweest met Flash Gordon!

Verhaaljunkies

Tegen de tijd dat televisietoestellen de radio naar de keuken verbanden, waren series zo goed als volledig uit de zalen verdwenen, wat de tv-zenders uiteraard goed uitkwam. Terwijl Amerikaanse filmmaatschappijen moeite hadden om wekelijks een paar miljoen mensen naar de zalen te lokken, keken dagelijks tientallen miljoenen mensen naar soapseries als As the World Turns en Days of Our Lives, en nog een pak meer naar wekelijkse feuilletons als The Fugitive, Bonanza, M*A*S*H, Dallas, Cheers en — een klassieker als een andere — Beverly Hills, 90210.

Nadat filmmaatschappijen zich er eerst hevig tegen hadden verzet, kwamen tegen het einde van de jaren vijftig geleidelijk aan ook voormalige bioscoopfilms op televisie, maar het zou nog ruim twee decennia duren voor Hollywood de zenders content gunde die in een ander land dan Botswana voor ‘actueel’ doorging. Om je een idee te geven: Ben-Hur was pas twaalf jaar na zijn bioscooppremière voor het eerst op de Amerikaanse televisie te zien. Hoofdrolspeler Charlton Heston evolueerde in die jaren van progressieve liberaal en Kennedy-supporter naar conservatieve zak en Nixon-bewonderaar. Geef toe: vandaag is het moeilijk je voor te stellen dat een film er zo lang over doet om op tv te komen, laat staan dat Charlton Heston ooit een half-functionerend brein had.

Maar zelfs toen populaire bioscoopfilms uiteindelijk het kleine scherm haalden en televisiezenders zich ook nog eens vol overgave op de ‘tv-film’ smeten, bleven series merkelijk hogere kijkcijfers halen. En dat doen ze vandaag nog. hbo, dat ooit bekendstond als een filmzender, bestaat inmiddels zowat bij gratie van tv-series als Game of Thrones, en ook al heeft Netflix een paar duizend films in zijn archief zitten, toch zijn het reeksen als Breaking Bad en House of Cards die massaal worden verslonden. De term binge-watching is niet uitgevonden voor cinefielen die op een avond drie films bekijken. Hij dient om tv-junkies te omschrijven die er in een week tijd drie seizoenen van The Walking Dead doorjagen, waarop ze gelijk auditie kunnen doen voor het volgende seizoen.

En dan heb ik nog met geen woord gerept over de videogame-industrie, die al jaren de vloer aanveegt met Hollywood, en dat doet met verhalen waar je dagen, soms weken zoet mee bent.

Anachronismen

Bottomline: de mens is verslingerd aan lange, al dan niet complexe verhaallijnen. In dat opzicht is niet zozeer de tweede paragraaf van het eerste hoofdstuk van het derde deel van The Hunger Games de uitzondering, maar films van negentig minuten. Als het al geen anachronismen zijn, dan dreigen ze het mogelijk ooit te worden, de kortfilms van de 21e of toch zeker 22e eeuw!

Overdrijf ik nu niet een beetje? Wellicht. Een beetje. Althans, dat hoop ik toch. Want ik ben dus zo iemand die op een avond drie films bekijkt, en ik zou dat graag nog een tijdje blijven doen, zonder ondertussen twee keer de zon te zien opkomen omdat er in de nabije toekomst alleen nog maar films in acht delen gemaakt zullen worden. Maar als ik rondom mij kijk, dan merk ik dat tv-series wel degelijk the new black zijn. Als mensen mij vragen om eens wat Netflix-tips door te sturen, krijg ik altijd nog een mail terug: ‘Tof, maar kun je misschien ook een paar tv-series aanraden? Zoveel films bekijken wij niet meer.’

Behalve een manier om belachelijk veel geld te verdienen, zijn films als The Hunger Games: Mockingjay — Part 1 en The Hobbit: The Battle of the Five Armies dus vooral ook een sign o’ the times. We krijgen ze niet zozeer door de strot geramd, we staan maanden op voorhand met open mond klaar om ze, als een hostie, te ontvangen. Iets wat in het geval van The Hunger Games (en Jennifer Lawrence) nog valt te verklaren, maar God mag weten hoe Peter Jackson het met zijn bespottelijk lang uitgesponnen Plop-film heeft klaargespeeld.

Vind ik dat nu erg allemaal? Niet echt. Als het verhaal er is, dan mogen films voor mijn part gerust in miniseries worden omgetoverd. Ik geniet intussen ook verder van de ironie dat we anno 2014 lijken terug te keren naar de beginjaren van de cinema. Maar geef mij gewoon niet de indruk dat het echt alleen maar om het geld te doen is, ook al is het Hollywood uiteraard alleen maar om het geld te doen. Zoals in het geval van die Harry Potter-films. Met alle respect, maar na zes films zeggen dat je de zevende aflevering ook nog eens in twee gaat splitsen… Dan ben je gewoon gulzig.

 @fakerholic